قله قاش مستان یا بیژن ۳ بلندترین قله رشته‌کوه دنا و نیز رشته‌کوه بزرگ زاگرس می‌باشد. رشته‌کوه دنا، بلندترین کوه و بزرگترین چین‌خوردگیِ رشته‌کوه بزرگ زاگرس محسوب می‌گردد.
رشته کوه دنا
دنا دارای خط‌الرأسی به طول تقریبا ۹۰ کیلومتر است . بین سه استان کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان و فارس واقع شده است. ارتفاع قله قاش مستان ۴۴۵۰ متر می‌باشد که بلندترین قله در رشته‌کوه دنا می باشد.
رشته‌کوه دنا دارای ۴۹ قله بالای ۴۰۰۰ متر می‌باشد. دنا با بزرگترین مجموعه قله‌های ۴۰۰۰ متر در ایران همچون گوهری بی‌همتا در میان رشته‌کوه‌های ایران می‌درخشد.
بر خلاف تصور رایج، دنا یک قله نیست؛ بلکه رشته‌کوهی در زاگرس است که از شمال‌غربی تا جنوب‌شرقی کشیده شده است و به سه رشته اصلی و یک رشته فرعی عمودی توسط سه گردنه بیژن، مورگل غربی و پوتک تقسیم می‌گردد.
رشته‌کوه دنا از ۲۰ کیلومتری شرق یاسوج آغاز شده و تا ۷۰ کیلومتری شمال‌غرب آن ادامه می‌یابد. این کوه از شمال غرب (روستای کتا) آغاز و به سمت جنوب‌شرق (منطقه کاکان) امتداد یافته است که بیش از ۸۰ کیلومتر طول دارد و دارای ۱۵ کیلومتر پهنای متوسط است.
با توجه به طول زیاد و ارتفاعات گوناگون، بارش سالانه در این کوه از ۶۰۰ تا ۱۸۰۰ میلی‌متر متغیر است و رودهای بسیاری از آن سرچشمه می‌گیرند که در میانشان می‌توان از بشار، خرسان، ریگان، ماربر، مهریان، کوه گل، دیاشم، سریز، تیزاب و دژکرد نام برد.
قله قاش مستان یا بیژن ۳
بلندترین قله رشته‌کوه دنا ، قله بیژن ۳ ( قله قاش مستان )، ۴۴۵۰ متر ارتفاع دارد و در ۳۵ کیلومتری شمال‌غربی یاسوج قرار دارد. شهر سی‌سخت مرکز شهرستان دنا در دامن این کوه جای گرفته است.
قله قاش مستان، پس از حوض‌دال بیشترین آمار نفرات صعودکننده را داراست. وجه تسمیه نام قله قاش مستان یا بیژن ۳، افسانه معروف شاهنامه فردوسی است و معنی نام قاش مستان برگرفته از فرهنگ غنی عشایر ترک می‌باشد.
بسیار جالب است که با توجه به وجود شکاف و قاش انتهای قله نامگذاری شده است (قاش یا قاچ به معنی شکاف و چاک است) و گویند که بز و کل‌های منطقه در فصل جفت‌گیری به این شکاف می‌آیند و به همین روی این قله قاش مستان نام گرفته است.
سابقه اولین صعود به قله قاش مستان به سال ۱۳۳۳ توسط پیشکسوت کوهنوردی ایران آقای جلیل کتیبه‌ای برمی‌گردد.
راهنمای صعود به قله قاش مستان یا بیژن ۳
روستای خفر پادنا در ارتفاع ۲۲۰۰ متری
رایج‌ترین و ساده‌ترین راه صعود به قله قاش مستان از روستای خفر پادنا آغاز می‌شود. از روستا دو مسیر به جانپناه وجود دارد. مسیر سمت چپ کوه‌دژ که مسیر ساده‌تر و کوتاه‌تر است و مسیر سمت راست کوه‌دژ یا مسیر آبشار، که طولانی‌تر ولی باصفاتر است.
مسیر دسترسی به روستا
برای دسترسی به روستای خفر باید از سمیرم به سمت یاسوج حرکت کنید . در حدود چهل کیلومتری جاده سمیرم به یاسوج به سه راهی برخورد می کنید که باید جاده سمت چپ را انتخاب کنید که به حنا می رسد . بعد از ۱۵ کیلومتر به سه راهی دیگری برمی خورید که این بار باید وارد جاده سمت راست شوید که نهایتا بعد از ۱۵ کیلومتر دیگر و بعد از گذشتن از پلی از رودخانه ماربر ، به روستای خفر می رسید
از روستا و در میان باغهای سیب، آلو، گردو و سپیدار، مسیر دره آبشار را در پیش بگیرید و بعد از حدود ۵ ساعت کوهپیمایی و گذر از بالا دست آبشار بزرگ خفر، به جانپناه قاش مستان در ارتفاع ۳۰۰۰ متری خواهید رسید.آب برفچال قاش مستان از کنار جانپناه می‌گذرد لذا برای تهیه آب مشکلی نخواهید داشت.
جانپناه قاش مستان
ظرفیت جانپناه قاش مستان محدود است بنابراین معمولا باید چادرها را در جوار جانپناه برپا نمایید و شبی پرستاره را در جبهه شمالی خط‌الرأس مرکزی دنا سپری کنید.
با توجه به پیدا نبودن جانپناه در مسیر حتما باید با راهنما و اطلاعات کافی مسیر را پیمود. البته از تنگ آبشار خفر نیز از بین باغ‌ها مسیری به جانپناه وجود دارد که راه آن از مسیر تنگ‌هال غریبون دورتر است ولی با صفا و پرآب‌تر است.
جانپناه قاش مستان
اول فروردین ۹۸
ویدیو از علیرضا دهقان
ادامه مسیر به سمت قله
صبح روز بعد مسیر قله را در پیش گرفته و بعد از ۶ ساعت یخچال بزرگ و پربرف قاش مستان را پشت سر بگذارید در اینجای مسیر استفاده از کرامپون یا یخشکن جهت ایمنی صعود توصیه می‌گردد.
سپس به زیر قله می‌رسید گرچه یک ساعت انتهایی مسیر، پر شیب و ریزالی است و با توجه به ارتفاع بالای ۴۰۰۰ متر کمی خسته‌کننده می‌نماید اما نمای قله زیبای مورگل و آبشارهای یخ‌زده در میان صخره‌های خشن زیر قله‌ها، خستگی را از تن بیرون می‌کند.
به خط‌الرأس که برسید باد شدیدتر خواهد شد. قدم‌های آخر را که بردارید به قله زیبای قاش مستان این بلندترین قله زاگرس می‌رسید. از روی قله می‌توانید خط‌الرأس دنا را از شرقی‌ترین قله “پازن پیر” تا غربی‌ترین قله “کل قدویس” تماشا کنید.
از فراز قله قاش مستان قلل کل خرمن باشکوه، نول‌ها، برف کرمو، حوض‌دال، مورگل، قلل کاسه خفر و همینطور قله‌هایی که آرام و با غرور به دوردست‌ها می‌نگرند دیده می‌شوند.
قانون ساعت ۲
در این میان باید دقت داشته باشید که اگر موفق به صعود شده‌اید قبل از ساعت ۱۴:۳۰ دقیقه آماده بازگشت به سمت پناهگاه شوید و اگر تا قبل از ساعت ۱۴ موفق به صعود به قله نشده‌اید ریسک نکنید و قید صعود به قله را بزنید و بازگردید، چرا که مسیر طولانی و خسته‌کننده‌ای بر روی یخچال در پیش دارید. مسیر بازگشت از یخچال را در پیش بگیرید و قبل از غروب آفتاب خود را به جانپناه برسانید.
شب را در جانپناه به استراحت بپردازید و صبح روز بعد مسیر روستای خفر را از مسیر پاکوب در پیش بگیرید ( مسیر آبشار برای بازگشت توصیه نمی‌شود ) و با گذشتن از کنار جویبارها و آبشارهای متعدد به روستا رسیده و ناهار را نیز می‌توانید در سفره‌خانه سنتی روستای خفر میل کنید و به صعود خود خاتمه دهید.
مسیر دیگر صعود قله قاش مستان در دنباله صعود رشته و قله بن‌رو می‌باشد که می‌توان از مسیر کوهپیمایی روی گردنه بن‌رو با صرف ۳۰ دقیقه زمان به گردنه مورگل رسید و از آنجا به قله قاش مستان دست یافت.
مسیر جنوبی قاش مستان
راه دیگر که فنی می‌باشد و کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، راه صعود جنوبی از روی گردنه بن‌رو درست زیر قله قاش مستان است که حدود ۱۵ متر در انتهای صخره‌های مسیر احتیاج به حمایت با طناب دارد، و از روی گردنه طی ۳۰ دقیقه به قله می‌رسیم.
نکات مهم برای صعود به قله قاش مستان
- مردم روستای خفر بسیار مهمان نوازند و در روستا امکان اقامت وجود دارد؛
- در سفره‌خانه سنتی کیخسرو امکاناتی از قبیل پارکینگ و اتاق‌هایی برای اسکان وجود دارد.
- خانه کوهنوردان برج آسمان در روستای خفر پذیرای کوهنوردان است.
- در صورت لزوم می‌توان برنامه صعود به قله را از روستا به صورت یک روزه سنگین نیز اجرا کرد و با کوله سبک صبح زود از روستا حرکت کرد و شب به روستا بازگشت؛
- در صعود بهاره بهتر است ابزار برف مانند کلنگ یا کرامپون به همراه داشته باشید.
تجهیزات مورد نیاز صعود به قاش مستان در فصل گرم
پوشاک مناسب فصل ،کفش تراکینگ ، باتوم ، کلاه آفتابی ، کرم ضدآفتاب ، عینک آفتاب ، آب به مدت طول برنامه ، تغذیه ، کوله پشتی کوهنوردی مناسب ، وسایل شخصی ، کمک های اولیه ، چادر ، کیسه خواب ، زیرانداز ، جی پی اس ، هدلامپ.
بهترین فصل برای صعود
اواخر بهار بهترین فصل صعود به قاش مستان می باشد.
غارها و چشمه‌ها و رودخانه‌های رشته‌کوه دنا
کوه دنا سه غار دنگزلو، نول، غار یخ و چشمه‌های زیادی دارد که از جمله آنها به چشمه میشی، شرنیک و اسپید به عنوان مهم‌ترین چشمه‌های آن می‌توان اشاره کرد. از میان رودخانه‌هایی که از این قله سرچشمه می‌گیرند می‌توان از ریگان، ماربر، میریان، کوه گل، سریس، تیزاب و دزکرد نام برد.
حیات وحش رشته‌کوه دنا
حیات وحش این منطقه نیز در گذشته غنی بوده و تنوع وحوش در کلیه مناطق دنا کاملا مشهود بوده است.
خرس‌های قهوه‌ای بزرگ، کبک دری، عقاب، کرکس، هما، پلنگ، گرگ، گربه وحشی به ویژه گونه سیاه گوش، سمور، راسو، سنجاب ایرانی، شاهین، بحری، کبک، سنگ چشم، کمرکوهی، چکاوک (انواع کیسه‌دهان)، بز و پازن از گونه‌های مختلف جانوران دنا هستند. کل، قوچ و میش نیز در منطقه حفاظت شده دنا در حال ازدیاد نسل هستند.
پوشش گیاهی دنا
بلوط، ارزن، بادام وحشی، گلابی وحشی، بید و پوشش علفی و بوته‌یی شامل گون، علف پشمکی، جو وحشی، پیاز کوهی و ریحان کوهی.
