منطقه بند یخچال را باید به حق یکی از مراکز سنگنوردی در طبیعت ایران دانست. انواع مسیرهای مختلف سنگنوردی اسپرت، بولدر و دیواره شروین(بندیخچال) در کنار دسترسی آسان برای اهالی تهران باعث شده که همواره به عنوان یکی از بهترین نقاط برای آموزش و تمرین سنگنوردی شناخته شود. در این مطلب به توضیح پیرامون این منطقه و مسیرهای آن پرداخته میشود.
نکته: در نوشتن این مطلب سعی شد به دقیق ترین اطلاعات تکیه شود. با این حال، اطلاعات موجود در این مقاله تکمیل نیست و از پیشکسوتان و مربیان عزیز درخواست میشود که نکات تکمیلی خود را به صورت کامنت به انتهای مطلب بیافزایند تا به مرور این نوشته تبدیل به راهنما برای علاقمندان گردد.
دسترسی به منطقه بند یخچال
مبدا صعود به بند یخچال، میدان سربند است. پس از شروع حرکت از میدان سربند و رد شدن از کنار ایستگاه تله سیژ، مسیر تا دو راهی رودخانه امتداد می یابد. در نقطه دو راهی رودخانه یک پل قرار دارد که به عبور از پل در سمت راست رودخانه قرار خواهید گرفت. از اینجا یک پاکوب کم شیب تا کافه حسین آبشاری بالارفته و سپس با عبور از یک رودخانه کوچک در ابتدای یک جنگل قرار می گیرد. شیب مسیر عبور از جنگل نسبتا زیاد می باشد. در قسمتهای انتهایی مسیر نیز یک چشمه قرار دارد که آب آن قابل استفاده است.
پس از عبور از سمت راست چشمه و طی یک سربالایی دیگر به سنگ سلام خواهید رسید. منطقه بند یخچال از اینجا شروع میشود. پس از طی مسافت کوتاه در پاکوب در ابتدا سنگ کارآموزی را خواهید دید. سپس کلاهک آلبرت قرار دارد. در پشت کلاهک آلبرت سنگ آینه قرار گرفته است. با ادامه دادن مسیر پاکوب به سمت بالا در سمت راست شما سنگ کوتاهی به ارتفاع تقریبی ۷ متر به نام گاندی قرار گرفته است. در همین قسمت مسیر و در سمت چپ سنگ نه (۹) قرار دارد. با ادامه مسیر به سنگ یازده خواهید رسید. در حدود ۱۰۰ متر بالاتر از سنگ ۱۱ نیز سنگ پارس واقع شده است. پاکوب از سمت راست سنگ پارس به سمت زمین فوتبال ادامه می یابد. با رسیدن به ورودی تقریبی زمین فوتبال سنگ مریم در سمت چپ و سنگ چکمه در سمت راست خودنمایی می کند.
سنگ سلام
این سنگ کوتاه در ورودی بند یخچال قرار دارد. روی این مسیر چند مسیر بولدر قرار دارد. گاها روی این سنگ نیز سنگنوردان پس از پایان صعود روزانه خود تمرینات بارفیکس را انجام می دهند. دو مسیر بولدر اصلی یکی در سمت غرب سنگ سلام و دیگری در سمت جنوب این سنگ قرار دارد.
سنگ کارآموزی
پس از رسیدن به سنگ سلام و چرخیدن به سمت شمال یک سنگ خفته با ارتفاع تقریبی ۱۰-۱۴ متر را می بینید که به کارآموزی مشهور است. همانطور که از نام این سنگ پیداست، از آن برای برگزاری کلاسهای کارآموزی به کرات استفاده میشود.
سنگ آلبرت
مسیر مشهور این سنگ به کلاهک آلبرت به گفته سنگنوردان درجه سختی ۵.۱۳ دارد. از این سنگ برای تمرین رکاب زدن هم استفاده میشود. در گرده این سنگ مسیر دیگر به نام پویا با درجه سختی ۵.۱۰cd قرار گرفته است. مسیر دیگر که از سمت چپ پویا شروع شده و در این مسیر ختم میشود، دارای درجه سختی ۵.۱۱c است.
در پشت آلبرت و روبه سنگ آینه دو مسیر دیگر قرار وجود دارد. قسمت اول مسیر سمت چپ خفته بوده و کراکس آن در قسمت بالایی مسیر قرار دارد. درجه سختی آن ۵.۱۰cd می باشد.
سنگ آینه
می توان گفت که سنگ آینه دارای ۴ مسیر مشهود است. مسیر سمت راست با عنوان دلفر که درجه تقریبی ۵.۸-۵.۹ دارد و معمولا به صورت قرقره صعود میشود. میتواند در اینجا تمرین ابزارگذاری هم کرد که البته به ابزار سایز بزرگ نیاز خواهید داشت. معروف ترین مسیر هم مسیر آینه است که دارای درجه سختی ۵.۱۱c می باشد. این مسیر بیشتر تکنیکی بوده و به تکنیک پای جذاب شهرت دارد. در سمت چپ مسیر آینه و راست دلفر، مسیری با گیره های اصطکاکی وجود دارد که درجه سختی آن ۵.۱۲b-c بیان میشود. در سمت راست مسیر آینه نیز مسیر دیگر با درجه ۵.۱۲ وجود دارد.
سنگ گاندی
پس از عبور از سنگ آینه در سمت راستتان گاندی به ارتفاع تقریبی ۶-۷ متر قرار گرفته است. از مسیرهای مشهور این سنگ می توان به میمونهای متقلب اشاره کرد که با درجه سختی ۵.۱۳ در سمت شرق آن قرار گرفته است. دو مسیر نیز در سمت غرب سنگ قرار دارد که درجه آنها ۵.۱۱ عنوان میشود.
سنگ لانه کبوتری
یک سنگ پنج متری تقریبا در روبروی گاندی که بیشتر برای تمرین تراورس کردن استفاده می شود. در وسط این سنگ یک سوراخ وجود دارد. درجه تراورس مسیر ۵.۸-۵.۹ ذکر شده است.
سنگ ۹
این سنگ به فاصله تقریبی ۱۰۰ متری سنگ آینه و در شمال غربی آن واقع شده است. ارتفاع تقریبی سنگ ۹ نیز ۷-۸ متر می باشد. چهار مسیر در سنگ نه وجود دارد که آسانترین آنها درجه ۵.۹ و سختترین مسیر درجه ۵.۱۰c دارد.
سنگ یازده
این سنگ در شمال سنگ نه و جنوب سنگ پارس قرار گفته است. مسیرهای صعود یازده نیز در سمت شمال قرار گرفته اند. یک مسیر رول کوبی شده نیز در لبه این سنگ قرار دارد، که درجه سختی ۵.۱۰d یا ۵.۱۱a عنوان می گردد.
سنگ پارس
به ارتفاع تقریبی ۱۵ متر و در سمت چپ مسیر به سوی زمین فوتبال بند یخچال، در شمال سنگ یازده قرار دارد. این سنگ دارای پنج مسیر می باشد. مسیر یک آسانتر از همه بوده و در سمت راست پارس با درجه ۵.۱۰b قرار دارد. مسیر دوم در سمت راست بولت های سری دوم مسیر قرار گرفته و درجه ۵.۱۱a می باشد. مسیر سوم در سمت چپ رولهای سری دوم مسیر واقع شده و درجه آن ۵.۱۰d ذکر شده است. مسیر چهارم نیز درجه سختی ۵.۱۱b و درجه مسیر پنجم نیز ۵.۱۱c بیان می شود.
سنگ مریم
این سنگ تقریبا در ورودی زمین فوتبال بند یخچال و در سمت چپ قرار دارد. هر چهار سوی سنگ نیز صعود میشود. مسیرهای سمت جنوب سنگ درجه سختی ۵.۹-۵.۱۰ دارد. در سمت غرب سنگ نیز بزرگترین رخ آن است که تقریبا ۲۰ متر ارتفاع داشته و مسیرهای آن حدود ۵.۸ هستند. در سمت شمال سنگ دو سری بولت وجود دارد. مسیر سمت راست درجه سختی ۵.۱۱c و مسیر سمت چپ نیز درجه ۵.۱۲ دارد که بسته به سبک استفاده از شکاف مسیر می تواند قدری تغییر کند.
زمین فوتبال بند یخچال
البته در اینجا کسی فوتبال بازی نمی کند. یا حداقل نگارنده تجربه آنرا ندارد! زمین فوتبال یک قسمت مسطح با طول تقریبی ۴۰۰ و عرض تقریبی ۲۰۰ متر می باشد. در ضلع جنوبی زمین فوتبال بند یخچال سنگ چکمه به شکل یک چکمه بزرگ خودنمایی می کند. در جنوب غربی زمین فوتبال نیز سنگ مریم قرار دارد. سمت راست زمین فوتبال یک سنگ به شکل مثلث و به همین نام خواهید دید.
در شمال زمین فوتبال سنگ دیگری با نام سه میخ قرار دارد که ارتفاع تقریبی آن ۵ متر می باشد. سنگ دو میخ به ارتفاع حدودا ۷ متر در شمال شرق این ناحیه واقع شده است. سنگ کوسه به طور تقریبی در پشت و سمت راست دومیخ قرار دارد. یک سنگ کوتاه که به نام تراورس آلن مشهور است نیز درست در جنوب سنگ دو میخ واقع شده است.
سنگ چکمه
چکمه بزرگ بند یخچال به ارتفاع تقربی ده متر. سختترین مسیر آن در ضلع شمالی با درجه ۵.۱۲ قرار گرفته است. در لبه شمال شرقی آن نیز گرده چکمه صعود میشود. یک مسیر در ضلع شرقی سنگ چکمه قرار گرفته که اغلب به صورت قرقره صعود میشود و در محدوده ۵.۱۰ درجه داده میشود. دو مسیر نیز در سمت شمال جنوب شرقی این سنگ هستند که از سایر مسیرهای چکمه آسانتر میباشند و احتمالا درجه ۵.۹ یا ۵.۸ داشته باشند. در ضلع جنوبی چکمه نیز چند مسیر بولدری قرار گرفته است.
روح منی و مثلث
یک سنگ کوتاه به ارتفاع حدودی چهار متر و به شکل یک مثلث نامتقارن که دارای مسیری های کوتاه و بولدری است. این سنگ در سمت راست زمین فوتبال قرار دارد. تقریبا در روبروی آن سنگی دیگر به شکل یک مثلث متقارن با ارتفاع ۳ متر را می بینید که به سنگ مثلث مشهور است. در قاعده این مثلث ۲-۳ مسیر بولدر صعود میشود.
بعد از زمین فوتبال
پس از زمین فوتبال بند یخچال ، شیب افزایش یافته و مسیر به سمت دیواره بند یخچال که اینروزها بیشتر شروین خوانده میشود، به پیش میرود. در سمت چپ این قسمت یک سنگ حدودا ۷ متری به نام (؟) قرار دارد. با رسیدن به نزدیکی دیواره یک سنگ نسبتا بلند به نام قورباغه در سمت چپ و در زیر جانپناه شروین خواهید دید. یک دیواره نسبتا کوتاه تر از دیواره شروین با مسیری سه طوله در زیر جانپناه شروین قرار دارد. در اینجا به دیواره بند یخچال خواهید رسید.
دیواره بند یخچال
این دیواره از کف تا آخرین نقطه حدودا ۳۵۰ متر ارتفاع دارد. مسیرهای مختلفی از سالیان دور در اینجا گشایش شده است. در هنگام صعود دیواره در بعضی شکافها گوه های چوبی می بینید که احتمالا ۴۰ سال یا شاید بیشتر قدمت داشته باشند. در ادامه به معرفی بعضی از مسیرهای شناخته شده تر در دیواره بند یخچال می پردازیم.
مسیر خورشید
این مسیر حدودا ۳۰۰ متر می باشد که در سال ۱۳۹۶ توسط آقایان مهدی کریمخانی، خشایار سیادت و مسلم فرهنگیان گشایش شده است. مسیر از ۸ طول تشکیل شده که طبق کتیبه های مسیر کمترین درجه آن ۵.۸ و بیشترین درجه ۵.۱۰d میباشد.
- طول یک: ۲۸ متر، ۵.۸
- طول دو: ۴۵ متر، ۵.۸
- طول سه: ۴۷ متر، ۵.۹
- طول چهار: ۳۰ متر، ۵.۹
- طول پنج: ۴۷ متر، ۵.۱۰َa
- طول شش: ۵۰ متر، ۵.۹
- طول هفت: ۲۵ متر، ۵.۱۰c
- طول هشت: ۳۵ متر، ۵.۱۰d
مسیر کرباسی
این مسیر از قدیمی ترین مسیرهای دیواره بند یخچال بوده و در سمت راست کلاهک بزرگ دیواره قرار دارد. به دو طریق می توانید به این نقطه برسید. می توانید از نزدیکی جانپناه شروین یک مسیر گربه رو را در پیش گرفته و سپس به ابتدای در پایین کلاهک سمت راست صعود کنید. در اینجا یک طول مانده به کلاهک بزرگ یک گربه روی باریک تر وجود دارد. با عوض کردن کارگاه و رفتن به سمت راست کلاهک دو طول سنگنوردی پیش روی شما می باشد که از درون یک شکاف می گذرد. کارگاه قسمت درون شکاف تقریبا در سمت راست کلاهک قرار داشته و معلق است.
میانی های قسمت درون شکاف قبلا میخ بود، اما نگارنده از وضعیت فعلی این میانی ها اطلاعی ندارد. پس از رسیدن به درون شکاف در سمت دو متر مانده به انتهای شما از سمت چپ آن خارج خواهید شد و سپس کارگاه قرار دارد. به نظر درجه این مسیر نهایتا ۵.۱۰a باشد.
مسیر تنوره
احتمالا اینروزها کمتر صعود میشود، اما از مسیرهای مورد علاقه نسلهای قبل بوده است. محل تقریبی مسیر را از تصویر می توانید تشخیص دهید. این مسیر از سمت راست شروع شده و با عبور از یک تنوره طولانی تا انتهای دیواره به پیش میرود.
کلاهک بزرگ
کلاهک بزرگ را تقریبا می توانید از میدان انقلاب هم ببینید. یک کلاهک به طول تقریبا ۲۰ متر که مانند دماغه کشتی در بالای دیواره بند یخچال قرار دارد. یک مسیر دقیقا در تیزی این دماغه هست که به صورت مصنوعی صعود میشود. تا جایی که به خاطر هست نکته این مسیر این بود که در آخرین میانی باید روی پله آخر بایستید.
این مطلب با یاد و خاطره اسماعیل محامد نگاشته شد. اسماعیل در ۳۰ فروردین ۱۳۸۶ در اثر سقوط از دیواره بندیخچال درگذشت. جایش سبز.
منابع: در نگارش این مطلب از آرشیو شخصی، پایاننامه آقای مهدی کریم خانی، وب سایت باشگاه کوهنوردی شقایق … استفاده شده است. از پیشکسوتان محترم درخواست میشود با نقطه نظرات خود در جهت تکمیل این نوشته ما را یاری کنند.
