صعود یک هفته‌ای اورست با گاز زنون؛ تحول بزرگ یا نابودی ماجراجویی؟

در بهار ۲۰۲۵، گروهی از کوهنوردان تجاری قصد دارند با استفاده از تکنیکی نوین که شامل گاز زنون می‌شود، صعود به قله اورست را در کمتر از یک هفته انجام دهند. این روش جدید، علاوه بر انتقادات بسیاری که از سوی کوهنوردان سنتی دریافت کرده، دریچه‌ای تازه به روی صعودهای سریع و ایمن در ارتفاعات بالا باز کرده است. اما آیا این پیشرفت علمی، روح ماجراجویی و تلاش انسانی را از کوه‌نوردی می‌گیرد؟

صعود سریع اورست با گاز زنون؛ چگونه ممکن است؟

زنون، گازی بی‌اثر که معمولاً در بیهوشی استفاده می‌شود، به طور شگفت‌انگیزی توانایی بدن برای تولید هورمون اریتروپویتین (EPO) را افزایش می‌دهد. این هورمون مسئول تنظیم تعداد گلبول‌های قرمز خون است و در شرایط کمبود اکسیژن، نقش کلیدی در تطبیق بدن با ارتفاعات بالا ایفا می‌کند.

روش کار ساده است: کوهنوردان در کلینیکی در کاتماندو تحت درمان با زنون قرار می‌گیرند و پس از آن مستقیماً به کمپ اصلی اورست پرواز می‌کنند. این فرآیند باعث می‌شود که بدن به‌سرعت آماده تحمل ارتفاعات بالا شود.

به گفته “لوکاس فورتنباخ”، راهنمای برجسته اتریشی که این پروژه را هدایت می‌کند، این تیم با استفاده از زنون، در سه روز به قله اورست صعود می‌کنند و در روز چهارم بازمی‌گردند.

افزایش ایمنی یا خطرناکی؟

فورتنباخ معتقد است که این روش نه تنها عملکرد کوهنوردان را بهبود می‌بخشد، بلکه ایمنی آن‌ها را نیز افزایش می‌دهد. زمان کوتاه‌تر در ارتفاعات بالا به معنای کاهش خطراتی مانند “ادم مغزی ارتفاع” (HACE)، “ادم ریوی ارتفاع” (HAPE)، سرمازدگی، خستگی مفرط و آسیب‌های روانی است.

او می‌گوید: «هرچه زمان کمتری در ارتفاع باشید، خطرات کمتر است. ما از این روش برای پیشگیری از بیماری‌های ارتفاع استفاده می‌کنیم، نه برای تقویت عملکرد. اگر کسی مخالف این روش است، در واقع مخالف بهبود ایمنی در کوهستان است.»

هزینه‌های گزاف یک تجربه لوکس

صعود سریع اورست با استفاده از زنون، هزینه بسیار بالایی دارد. فورتنباخ برای این برنامه مبلغ ۱۵۴,۰۰۰ دلار از مشتریان دریافت می‌کند که شامل هزینه‌های گاز زنون نیز می‌شود. البته منهای سایر تجهیزات کوهنوردی از قبیل کفش و پوشاک که مورد نیاز فردی هستند. هر جلسه ۳۰ دقیقه‌ای درمان با زنون حدود ۵,۰۰۰ دلار هزینه دارد.

رویا، بدون هزینه، توهم است؛ نگاهی به زندگی لیلا اسفندیاری

قله شیورکش فشم؛ بررسی مسیرهای صعود، خطرات ریزشی و تجربه واقعی صعود

این روش بیشتر برای مشتریان ثروتمندی طراحی شده است که وقت کمی دارند و می‌خواهند بدون صرف هفته‌ها در کوهستان، قله اورست را فتح کنند.

تفاوت نظرها در جامعه کوهنوردی

این ایده، همان‌طور که انتظار می‌رفت، واکنش‌های مختلفی را در جامعه کوهنوردی به همراه داشته است. برخی راهنماها، مانند “ادریان بالینگر”، با این روش مخالف هستند و معتقدند که کوهنوردی باید همان استانداردهای ضد دوپینگ را داشته باشد که در ورزش‌های استقامتی مانند دوچرخه‌سواری اعمال می‌شود.

بالینگر می‌گوید: «استفاده از مواد ممنوعه، ایمنی را تهدید می‌کند. در شرایطی که امکانات نجات در بخش‌های بالای اورست محدود است، خطرات چنین روش‌هایی بسیار زیاد است.»

اما فورتنباخ این انتقادات را رد کرده و معتقد است که کوهنوردی یک ورزش سازمان‌یافته نیست و بنابراین قوانینی مانند دوپینگ در آن بی‌معنی است.

زنون و قوانین ضد دوپینگ

سازمان جهانی ضد دوپینگ (WADA) زنون را به دلیل توانایی آن در افزایش تولید EPO در فهرست مواد ممنوعه قرار داده است. این سازمان معتقد است که زنون سه معیار اصلی را برای ممنوعیت برآورده می‌کند:

1. پتانسیل بهبود عملکرد ورزشی
2. خطرات بالقوه برای سلامتی
3. نقض روح ورزش

پیشرفت یا پایان ماجراجویی؟

در حالی که برخی کوهنوردان سنتی معتقدند که استفاده از زنون و سایر فناوری‌های پیشرفته، روح واقعی کوهنوردی را از بین می‌برد، مشتریان مدرن به دنبال کاهش هرگونه خطر و حذف عدم قطعیت‌ها هستند.

این تغییرات نه تنها ماهیت کوهنوردی در اورست را تغییر داده، بلکه نشان‌دهنده تغییری گسترده‌تر در صنعت کوهنوردی است. از دیدگاه تجاری، این روش‌ها راهی برای جذب مشتریان جدید هستند، اما برای کوهنوردان باتجربه، این نوآوری‌ها به نوعی جایگزین تلاش انسانی شده‌اند.

آینده اورست و کوهنوردی در ارتفاعات بالا

آیا استفاده از زنون به روشی استاندارد برای صعودهای آینده تبدیل خواهد شد؟ این موضوع به گذر زمان و تحقیقات بیشتر بستگی دارد. با این حال، چیزی که مشخص است، این است که صعود به قله اورست، بیش از هر زمان دیگری، به صنعتی لوکس و مدرن تبدیل شده است.

در نهایت، سؤال اینجاست: آیا ماجراجویی واقعی در کوهستان جایی برای این فناوری‌ها دارد یا باید همچنان بر تجربه، تلاش و صبر تکیه کرد؟