انگشت ماشه‌ای در سنگنوردی: راهنمای درمان، توان‌بخشی و پیشگیری

سنگنوردی ورزشی است که فشار زیادی بر عضلات، تاندون‌ها و مفاصل انگشتان وارد می‌کند. بسیاری از سنگنوردان، به‌ویژه در دوره‌های تمرینی فشرده، دچار آسیب‌هایی می‌شوند که یکی از رایج‌ترین آن‌ها «انگشت ماشه‌ای» (Trigger Finger) یا تنگی غلاف تاندون (Stenosing Tenosynovitis) است.
این آسیب اگر به موقع تشخیص داده و درمان نشود، می‌تواند ماه‌ها روند تمرین و پیشرفت شما را مختل کند و حتی منجر به محدودیت دائمی حرکت انگشت شود.

در این مقاله، به بررسی کامل این آسیب، علائم، مراحل تشخیص، روش‌های درمان خانگی و تخصصی، تمرینات بازتوانی و نکات پیشگیری می‌پردازیم.

انگشت ماشه‌ای چیست؟

انگشت ماشه‌ای وضعیتی است که در آن تاندون خم‌کننده انگشت در ناحیه کف دست یا ابتدای انگشت ضخیم می‌شود. این ضخیم‌شدن باعث می‌شود که تاندون به سختی از زیر قرقره A1 عبور کند و در نتیجه هنگام خم و صاف کردن انگشت، حالت گیرکردن یا قفل شدن ایجاد شود.

در مراحل پیشرفته‌تر، ممکن است انگشت در حالت خمیده باقی بماند و تنها با کمک دست دیگر باز شود. این وضعیت می‌تواند با درد، تورم، و گاهی صدای «کلیک» یا «اسنپ» همراه باشد.

چرا در سنگنوردان شایع است؟

در سنگنوردی، به‌ویژه در مسیرهای پر از کرمپ‌های بسته (Closed Crimp)، بار زیادی روی تاندون‌های خم‌کننده وارد می‌شود. تکرار این حرکت در طول هفته‌ها و ماه‌ها می‌تواند باعث التهاب و ضخیم‌شدن تاندون و ایجاد انگشت ماشه‌ای شود.

عوامل افزایش‌دهنده خطر در سنگنوردان:

• تمرینات فشرده ۵–۶ روز در هفته
• استفاده مکرر از وضعیت بسته‌کرمپ
• صعودهای طولانی در طبیعت یا کمپ تمرینی چند هفته‌ای
• عدم گرم‌کردن کافی انگشتان قبل از صعود

علائم و نشانه‌ها

علائم شایع انگشت ماشه‌ای شامل:

1. گیرکردن یا قفل شدن انگشت هنگام باز یا بسته کردن
2. درد در پایه انگشت (روی قرقره A1 در کف دست)
3. وجود یک برجستگی یا گره کوچک در محل درد
4. درد و خشکی بیشتر در صبح یا پس از بی‌حرکتی طولانی
5. صدای کلیک یا اسنپ هنگام حرکت انگشت
6. در موارد شدید، ناتوانی در صاف کردن انگشت بدون کمک دست دیگر

درجات آسیب (۰ تا ۴)

پزشکان شدت این آسیب را در ۵ سطح دسته‌بندی می‌کنند:

درجه	توضیح
۰	حرکت طبیعی بدون مشکل
۱	حرکت نامنظم، درد و حساسیت در پایه انگشت
۲	قفل شدن قابل اصلاح با حرکت فعال
۳	قفل شدن نیازمند کمک دست دیگر (اصلاح غیرفعال)
۴	قفل شدن کامل و ثابت در حالت خمیده یا کشیده

معاینه بالینی

مهم‌ترین ابزار تشخیص، بررسی علائم توسط پزشک یا فیزیوتراپیست است.
مواردی که بررسی می‌شوند:

• کیفیت حرکت انگشت
• وجود صدای کلیک یا اسنپ
• لمس برجستگی یا توده در پایه انگشت
• تست قدرت گرفتن (Grip Strength)

در موارد خاص، برای排除 سایر مشکلات (مثل آسیب مفصل یا عفونت)، ممکن است MRI یا آزمایش خون انجام شود.

مراحل توان‌بخشی (بر اساس Rock Rehab Pyramid)

مدل Rock Rehab Pyramid که توسط دکتر Jared Vagy معرفی شده، شامل چهار مرحله اصلی است:
۱. کاهش فشار و مدیریت درد
۲. بازگردانی دامنه حرکتی
۳. تقویت عضلات
۴. بازگشت تدریجی به حرکت

مرحله ۱: کاهش فشار و مدیریت درد

• استراحت نسبی: پرهیز از هر فعالیتی که باعث درد شود (سنگنوردی، تایپ زیاد، استفاده طولانی از ماوس)
• استفاده از اسپلینت شبانه برای صاف نگه‌داشتن انگشت (۴–۶ هفته در موارد شدید)
• کمپرس سرد (۱۰–۱۵ دقیقه، دو بار در روز)
• انجام تمرینات بدون درد و پرهیز از حرکات تحریک‌کننده

مرحله ۲: بازیابی دامنه حرکتی (Mobility)

حرکت فعال (Active ROM)

• با استفاده از عضلات خود، انگشت را به آرامی خم و صاف کنید.
• ۱۰ تا ۲۰ بار، دو بار در روز، فقط در محدوده بدون درد.
• در صورت گیرکردن زیاد، می‌توانید پایه انگشت را با دست دیگر نگه دارید تا حرکت روان‌تر شود.

حرکت غیرفعال (Passive ROM)

• با دست دیگر، انگشت آسیب‌دیده را به آرامی تا جای ممکن صاف کرده و ۳۰ ثانیه نگه دارید.
• سپس به آرامی خم کرده و ۳۰ ثانیه نگه دارید.
• ۲ تا ۳ بار در روز تکرار کنید.

ماساژ عرضی (Cross Friction Massage)

• با شست دست دیگر، به آرامی محل درد (روی قرقره A1) را ماساژ عرضی دهید.
• این کار باعث افزایش خون‌رسانی و کاهش بافت اسکار می‌شود.
• در روزهای اول با فشار کم انجام دهید.

مرحله ۳: تقویت (Strength)

بازکردن انگشت‌ها با کش

• یک کش یا بند لاستیکی دور نوک انگشتان قرار دهید و آن‌ها را باز کنید.
• ۲ ست ۱۵ تایی، یک بار در روز (افزایش تدریجی مقاومت با کش بیشتر).

جمع کردن حوله

• یک حوله کوچک را روی میز قرار داده و با انگشتان به سمت خود بکشید.
• ۳ بار، دو بار در روز.

فشار توپ نرم

• یک توپ اسفنجی یا استرس‌بال را در کف دست فشار دهید.
• ۲۰ تا ۳۰ بار، سه بار در روز (بدون درد).

ابداکشن و آداکشن

• ابداکشن: تلاش برای جدا کردن انگشت آسیب‌دیده از انگشت کناری، در حالی که دست دیگر مقاومت ایجاد می‌کند.
• آداکشن: فشار دادن انگشت به سمت انگشت کناری.
• هر کدام ۲ ست ۸ تایی، یک بار در روز.

جمع‌بندی و توصیه پایانی

انگشت ماشه‌ای یکی از آسیب‌های شایع بین سنگنوردان است که اگر به موقع مدیریت نشود، می‌تواند مسیر پیشرفت ورزشی شما را برای مدت‌ها متوقف کند. خوشبختانه با تشخیص سریع، استراحت نسبی، اجرای تمرینات توان‌بخشی و رعایت اصول پیشگیری می‌توان از شدت گرفتن این مشکل جلوگیری کرد و دوباره با خیال آسوده به صعودها بازگشت.

به یاد داشته باشید که پیشگیری همیشه ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر از درمان است. پس قبل از هر جلسه سنگنوردی، گرم‌کردن مناسب انگشتان، توجه به تکنیک صحیح و استفاده از تجهیزات استاندارد را جدی بگیرید.

اگر به دنبال مطالعه بیشتر در مورد مراقبت از بدن در کوهنوردی و سنگنوردی هستید، پیشنهاد می‌کنیم مطالب مرتبط در مجله موج کوه را هم دنبال کنید. همچنین در صورت نیاز به تجهیزات ورزشی و لوازم کمک‌آموزشی می‌توانید به فروشگاه ما سر بزنید و با انتخاب درست، از انگشتان خود در برابر آسیب‌های احتمالی محافظت کنید.