این کوه وحشی است و می‌خواهد تو را بکشد: کی2-1995

“این کوه وحشی است و می‌خواهد تو را بکشد.” این جمله معروف را جورج بل، کوهنورد آمریکایی، پس از تلاش برای نخستین صعود به کی2 در سال 1953 گفت. او و تیمش نزدیک بود جان خود را از دست بدهند. از آن زمان، K2 بارها این چهره خشن و مرگبار خود را به کوهنوردان نشان داده است. یکی از تلخ‌ترین این فجایع در تابستان 1995 رخ داد؛ بین روزهای 13 تا 15 آگوست.

تاریخچه‌ای از تراژدی‌های K2 قبل سال 95

K2 در جولای 1954 برای اولین بار فتح شد. اما اولین قربانی این کوه پیش از آن، در 30 جولای 1939، جان خود را از دست داد؛ دادلی وولف، که هرگز از ارتفاعات K2 بازنگشت. تا پایان سال 1994، مجموعاً 113 کوهنورد موفق به صعود به این قله شدند و در مقابل، 38 نفر جان خود را از دست دادند. این آمار ترسناک نشان می‌دهد که از هر چهار نفری که به قله رسیدند، یک نفر جانش را در مسیر گذاشته است.

در آگوست 1986، یکی از مرگبارترین سال‌ها برای K2 بود. در آن تابستان، 13 کوهنورد در طوفان‌های سهمگین جان باختند. تنها هشت سال بعد، در تابستان 1994، پنج کوهنورد دیگر نیز جان خود را از دست دادند؛ از جمله سه اوکراینی به نام‌های دیمیتری ایزاگیم‌زاد، الکساندر پازخومنکو و آلکسی خازالدین. آن‌ها در مسیر صعود گرفتار تغییر ناگهانی هوا شدند و هیچ‌گاه بازنگشتند. جسد یخ‌زده پازخومنکو و خازالدین در ارتفاع 8400 متری پیدا شد و پای ایزاگیم‌زاد از برف‌های نزدیک به باتل نک بیرون زده بود.

تیم‌های کوهنوردی در سال 1995

در تابستان 1995، هفت اکسپدیشن مختلف به کی2 اعزام شدند. شش تیم از سمت پاکستان و یکی از چین به سمت قله رفتند. هر کدام از این تیم‌ها رویای فتح دومین قله بلند دنیا را در سر داشتند. این در دورانی بود که اساسا چیزی به اسم صعودهای تجاری حداقل در کی2 وجود نداشت.

اکسپدیشن آلمانی از مسیر شمالی

یک تیم آلمانی به رهبری پیتر کووالزیک تصمیم گرفت از مسیر شمالی و از سمت تبت به قله حمله کند. در 25 جولای، آن‌ها در ارتفاعی بالاتر از 5000 متر بودند که طوفانی سهمگین آن‌ها را مجبور به عقب‌نشینی کرد. خطر بهمن نیز آن‌ها را تهدید می‌کرد.

پنج روز بعد، هوا بهتر شد و دوباره تلاش کردند. در 5 آگوست به کمپ 4 در ارتفاع 7900 متری رسیدند اما طوفان دیگری بلافاصله شروع شد و باز هم مجبور به بازگشت شدند. در مسیر پایین آمدن، جی سیگر سقوطی 9 متری داشت ولی خوشبختانه صدمه جدی ندید. پس از این حوادث، تیم آلمانی تصمیم گرفت اکسپدیشن را خاتمه دهد.

تلاش آمریکایی‌ها برای صعود از یال شمال غربی

یک تیم آمریکایی به رهبری لری هال از یخچال ساوویا به سمت یال شمال غربی صعود کرد. این مسیر قبلاً در سال 1991 توسط دو کوهنورد فرانسوی صعود شده بود. تیم هال در 27 ژوئن کمپ 1 را در ارتفاع 6000 متری برپا کرد. اما در مسیر به کمپ 2، لری هال به دلیل برخورد سنگ، دو دنده‌اش شکست.

مسمومیت مونوکسیدکربن در چادر؛ قاتل خاموش ارتفاعات و کمپ

الکساندر اودینتسوف؛ روایت یک اسطوره از راه روسی تا کلنگ طلایی

در نهایت، تیم در 17 جولای به کمپ 3 رسید ولی طوفانی دو روزه آن‌ها را زمین‌گیر کرد. پس از آن، در 2 آگوست برای صعود نهایی تلاش کردند اما در ارتفاع 8100 متری، هوای بد آن‌ها را مجبور به عقب‌نشینی کرد.

تلاش‌های اسپانیایی از مسیر چزن

دو تیم اسپانیایی از مسیر چزن تلاش کردند. تیم اول به رهبری پپه آسد در 5 جولای به ارتفاع 8300 متری رسید. اما هنگام بازگشت، جوردی آنجلس در تاریکی شب سقوط کرد و 1000 متر پایین افتاد و جانش را از دست داد. این اولین مرگ فصل بود.

تیم دوم به رهبری خوزه گارسس نیز تا ارتفاع 7400 متری پیش رفت اما در 3 آگوست به دلیل طوفان مجبور به عقب‌نشینی شد.

صعود موفق هلندی‌ها از مسیر آبروزی

تیم هلندی به رهبری رونالد نار موفق شد از مسیر آبروزی به قله برسد. در 17 جولای، نار و هانس فن در مولن (که بدون اکسیژن کمکی صعود کرد) به همراه دو شرپا موفق شدند قله را فتح کنند. آلن هینکس، کوهنورد بریتانیایی، نیز به آن‌ها پیوست. او قرار بود با آلیسون هارگریوز صعود کند، اما در نهایت جدا شدند.

دیگر تیم‌ها

دو تیم دیگر نیز قصد صعود از مسیر آبروزی را داشتند. یکی تیم نیوزیلندی به رهبری پیتر هیلاری (پسر ادموند هیلاری، نخستین فاتح اورست) و دیگری تیم مشترک آمریکایی-بریتانیایی به رهبری راب اسلیتر که شامل آلیسون هارگریوز بود.

آلن هینکس بعدها گفت: «وقتی آلیسون هارگریوز را در کمپ اصلی کی2 ترک کردم، حس بدی داشتم، انگار می‌دانستم که فاجعه‌ای در راه است.»

تلاش نهایی برای صعود؛ آغاز تراژدی

در 9 آگوست، شش کوهنورد از تیم اسپانیایی به سمت کمپ 3 رفتند. در کمپ 4 (ارتفاع 7950 متر) با تیم‌های دیگر دیدار کردند. شب 13 آگوست، همه تیم‌ها برای حمله نهایی به قله برنامه‌ریزی کردند.

در نیمه‌شب، در هوایی صاف، همه کوهنوردان حرکت کردند. اما از همان ابتدا نشانه‌های تغییر هوا مشخص بود. پیتر هیلاری که نگران وضعیت جوی بود، در میانه مسیر تصمیم گرفت بازگردد. جف لیکس هم پس از مدتی عقب‌نشینی کرد.

در نهایت، در ساعت 6:30 عصر، اورتیز از طریق بی‌سیم اعلام کرد که او و هم‌تیمی‌هایش به قله رسیده‌اند. اما زمان دیر شده بود و هوا به سرعت در حال تغییر بود.

آغاز فاجعه؛ طوفان مرگبار

در شب 13 آگوست، بادهای شدید کمپ 4 را درنوردیدند. گارسس و اورتاس که هنوز در کمپ بودند، مجبور شدند از چادرهایشان خارج شوند. دستکش‌هایشان را از دست دادند و در سرمای شدید پناه گرفتند.

در همین حال، کوهنوردانی که از قله بازمی‌گشتند، با طوفانی مهیب مواجه شدند. دید کم، بادهای سهمگین و سرمای کشنده باعث شد که بسیاری از آن‌ها مسیر را گم کنند و در ارتفاعات گرفتار شوند.

در کمپ ۴؛ آغاز کابوس

در شب ۱۳ اوت ۱۹۹۵، در کمپ ۴ در ارتفاع ۷۹۵۰ متری، دو کوهنورد اسپانیایی، لورنزو اورتاس و خوزه گارسس، در حالی که منتظر بازگشت هم‌تیمی‌هایشان از قله بودند، در میان بادهای سهمگین گرفتار شدند. بادهایی با قدرت طوفانی، چادرهای کمپ را در هم می‌پیچید و سرمای بی‌رحم کوه شروع به گرفتن جان انگشتان و پاهای این دو کرد. سرمازدگی به سرعت پیشرفت می‌کرد و هر لحظه خطرناک‌تر می‌شد.

در همین حین، دیگر کوهنوردان نیز با مرگ دست‌وپنجه نرم می‌کردند. پیتر هیلاری، در تلاش برای پایین آمدن از کوه در میان طوفان شدید، مجبور به مبارزه با باد و برف شد. جف لیکس، یکی دیگر از کوهنوردان، که در کمپ بالاتر از کمپ ۴ بود، ناگهان در چادرش با بهمنی عظیم روبه‌رو شد. او موفق شد خودش را از زیر برف بیرون بکشد، اما تبر یخ، کرامپون و غذایش را از دست داده بود. با سختی بسیار و در حالی که به شدت خسته و سرمازده شده بود، خود را به کمپ ۲ رساند، اما در آنجا بر اثر خستگی مفرط جان باخت. پیتر هیلاری و کیم لوگان جسد او را در کمپ ۲ به خاک سپردند.

آسمان صاف، اما سرمازدگی بی‌رحم

صبح روز ۱۴ اوت، پس از شبی کابوس‌وار، گارسس و اورتاس از خواب بیدار شدند و در کمال تعجب آسمانی صاف و آفتابی بالای کی2 دیدند. در حالی که امید داشتند هم‌تیمی‌هایشان از قله بازگردند، به سمت بخش‌های بالایی کوه نگاه کردند. اما چشمانشان که بر اثر باد و طوفان آسیب دیده بود، به سختی قادر به دیدن جزئیات بودند.

سرمازدگی در بدن هر دوی آن‌ها پیشرفت کرده بود. گارسس دچار سرمازدگی شدید در دست‌ها و پاهایش شده بود و اورتاس نیز دستانش را از دست داده بود. تنها یک جفت دستکش و یک تبر یخ برای هر دوی آن‌ها باقی مانده بود. در چنین شرایطی، منتظر ماندن دیگر امکان‌پذیر نبود و آن‌ها مجبور شدند مسیر بازگشت را از طریق مسیر چِزن آغاز کنند.

هیچ خبری از شش کوهنوردی که به قله صعود کرده بودند، نبود. احتمالاً طوفان آن‌ها را در هنگام فرود، در ارتفاعی حدود ۸۵۰۰ متری، گرفتار کرده بود.

رد خون و تجهیزات شکسته

در گزارش تیم اسپانیایی که در مجله American Alpine Journal منتشر شد، آمده است که گارسس و اورتاس در بعدازظهر ۱۴ اوت، هنگام پایین رفتن به ارتفاع حدود ۷۴۰۰ متری، متوجه تکه‌هایی از لباس شدند که کمی دورتر از مسیر اصلی فرودشان قرار داشت. ابتدا چکمه‌ای را یافتند که بخاری کوچکی به آن متصل بود. بلافاصله متوجه شدند که این چکمه متعلق به آلیسون هارگریوز است.

کمی پایین‌تر، حدود سه متر، آن‌ها کاپشنی بنفش‌رنگ با نقش گل‌های کوچک و یک هارنس مشکی یافتند که هر دو به هارگریوز تعلق داشتند. اما صحنه وحشتناک‌تر از این‌ها بود؛ کاپشن و هارنس خونی بودند. آن‌ها به اطراف نگاه کردند و ردهایی از خون را در شیب‌های صخره‌ای دیدند. سه خط جداگانه از خون که از ارتفاعات بالاتر، در حدود ۸۵۰۰ متری، به سمت پایین کشیده شده بودند. این نشانه‌ها نشان می‌داد که دست‌کم سه کوهنورد از خط الرأس نزدیک قله سقوط کرده‌اند. احتمالاً طوفان شدید آن‌ها را از جای خود بلند کرده بود.

پیدا شدن پیکر هارگریوز

در ارتفاع ۷۱۰۰ متری و حدود ۲۷۰ متر دورتر از مسیر اصلی، گارسس و اورتاس پیکر بی‌جان کوهنوردی را یافتند. بدن در فضایی نسبتاً مسطح و در نزدیکی خط سِراک‌های معروف وجه جنوبی K2 افتاده بود. لباس‌های قرمز رنگ پیکر نشان می‌داد که او آلیسون هارگریوز است.

گارسس و اورتاس تصمیم گرفتند ابتدا خود را به کمپ ۳ برسانند و سپس برای دفن پیکر بازگردند. اما شرایط وخیم جسمانی‌شان، سرمازدگی شدید و کمبود تجهیزات، آن‌ها را مجبور کرد که سریعاً به کمپ ۲ ادامه دهند. در نهایت، آن‌ها در ساعت ۱۰ شب به کمپ ۲ رسیدند.

جست‌وجو برای دیگر کوهنوردان ناپدید شده

در ۱۶ اوت، تیم نیوزیلندی به همراه پیتر هیلاری به کمپ اصلی برود پیک رفتند. در آنجا اسکات فیشر و تیم او مشغول استراحت بودند. گروه با استفاده از تلسکوپ به جستجوی بخش‌های بالایی K2 پرداختند، اما هیچ نشانه‌ای از کوهنوردان ناپدیدشده نیافتند.

هیلاری از کمپ اصلی برود پیک خبر تراژدی را به دنیای بیرون مخابره کرد.

در همین زمان، گارسس و اورتاس مجبور بودند چند روز دیگر منتظر بمانند تا هلیکوپتر برای انتقال آن‌ها برسد. در نهایت، در ۱۹ اوت آن‌ها توسط بالگرد به بیمارستان منتقل شدند.

شش کوهنوردی که به قله رسیده بودند، هرگز پیدا نشدند. آن‌ها برای همیشه در دل K2 باقی ماندند.

کوه‌نوردان قوی، اما قربانی K2

تمام کوهنوردانی که در آن تابستان برای فتح قله تلاش کردند، از قدرتمندترین و باتجربه‌ترین کوهنوردان جهان بودند. آن‌ها بدون اکسیژن کمکی و بدون شرپا به ارتفاعات بالا صعود کردند. تجربه و قدرت بدنی آن‌ها غیرقابل انکار بود. در هنگام صعود نهایی، شرایط هوا پایدار به نظر می‌رسید و همه امیدوار بودند که بتوانند به قله برسند و پیش از طوفان بازگردند.

شش کوهنوردی که به قله رسیدند، از سه اکسپدیشن مختلف بودند. اما در مسیر نهایی، تمام رقابت‌ها کنار گذاشته شد و همه باهم متحد شدند. هدف یکی بود: رسیدن به قله.

اما شاید همین اتحاد باعث شد که تصمیمات فردی تحت‌الشعاع قرار گیرد. وقتی به ارتفاع ۸۴۰۰ متری رسیدند، برخی از کوهنوردان دچار تردید شدند. آیا ادامه مسیر درست است؟ آیا نباید قبل از رسیدن طوفان بازگردند؟ اما اکثریت تصمیم گرفتند ادامه دهند و خطر را به جان بخرند.

تصمیم درست پیتر هیلاری

پیتر هیلاری تنها کسی بود که تصمیم گرفت در میانه راه بازگردد. او تغییرات مشکوکی در ابرها دیده بود و ندای درونی‌اش به او می‌گفت که ادامه مسیر خطرناک است. بعدها در گفت‌وگویی با جان الدر، گفت:

«پدرم (ادموند هیلاری) همیشه به من می‌گفت: مهم‌ترین چیز در کوهنوردی این است که شجاعانه تصمیمات مستقل بگیری. در آن لحظه، همه داشتند به هم نگاه می‌کردند و فکر می‌کردند که اگر دیگران خوبند، پس شرایط مساعد است. اما من می‌دانستم که آن ابرها نشانه طوفانی سهمگین هستند و بازگشت تنها گزینه منطقی است.»

K2؛ کوه بی‌رحم

فاجعه سال ۱۹۹۵، بار دیگر ثابت کرد که K2 با لقب «کوه وحشی» بی‌دلیل شناخته نشده است. از هشت کوهنوردی که در آن تابستان جان باختند، شش نفر در همان حمله نهایی به قله از بین رفتند. در نهایت، پیکر بسیاری از آن‌ها هرگز پیدا نشد.

کوهنوردی در ارتفاعات مرگ‌آور، تصمیماتی شجاعانه اما خطرناک می‌طلبد. گاهی اوقات، تفاوت بین موفقیت و مرگ، فقط یک تصمیم کوچک است.

فاجعه ۱۹۹۵ در K2 برای همیشه در تاریخ کوهنوردی ثبت شد؛ به‌عنوان یکی از مرگبارترین حوادث این کوه افسانه‌ای.

یادشان گرامی باد

هشت کوهنوردی که در آن تابستان جان باختند:

• جف لیکس
• خاویر اسکارتین
• لورنزو اورتیز
• خاویر اولیوار
• راب اسلیتر
• آلیسون هارگریوز
• بروس گرنت
• جوردی آنجلس (که اوایل تابستان در حادثه‌ای جداگانه سقوط کرد)

این فاجعه بار دیگر نشان داد که در دل زیبایی‌های کوه‌های بلند، مرگی بی‌صدا در کمین است. K2 بار دیگر جان‌هایی را گرفت و نام خود را به‌عنوان یکی از مرگبارترین کوه‌های جهان تثبیت کرد.