قله سرخه‌ حصار؛ راهنمای صعودی سبک در شرق تهران

در شلوغی و هیاهوی تهران، کمتر جایی را می‌توان یافت که هم در دسترس باشد، هم کوهپیمایی سبکی را به شما هدیه دهد و هم مناظری زیبا از شهر و کوه‌های البرز را به نمایش بگذارد. قله سرخه‌حصار یکی از این نقاط است؛ قله‌ای با ارتفاع حدود ۱۷۳۰ متر که بر فراز پارک ملی سرخه‌حصار در شمال شرق تهران قرار گرفته و به عنوان یکی از کوه های تهران و برای کوهنوردی‌های کوتاه و تمرینی، گزینه‌ای کم‌نظیر به شمار می‌رود.

موقعیت جغرافیایی و مسیرهای دسترسی

پارک ملی سرخه‌حصار که یکی از قدیمی‌ترین پارک‌های ملی کشور به شمار می‌رود، در منطقه ۱۳ تهران واقع شده و از مسیرهای مختلفی قابل دسترسی است. قله سرخه‌حصار نیز در بخش شمال شرقی این پارک قرار دارد. موقعیت جغرافیایی درب دوم پارک (استارت مسیر صعود) با مختصات 35.72137, 51.52294 ثبت شده و موقعیت قله نیز حدود 35.70458, 51.56499 می‌باشد.

برای صعود به قله، مسیرهای مختلفی وجود دارد:

1. مسیر غربی (عمومی‌ترین و محبوب‌ترین مسیر): از درب غربی پارک و خیابان اقاقیا وارد پارک شده و از طریق خیابان توسکا و سرو نقره‌ای تا نقطه شروع مسیر (ارتفاع حدود ۱۳۵۰ متر) پیش می‌روید. این مسیر حدود ۴.۵ کیلومتر تا قله فاصله دارد.
2. مسیر شمالی: از سمت ایستگاه آتش‌نشانی ۱۲۸ وارد می‌شوید. این مسیر نیز به پاکوب‌های اصلی منتهی می‌شود.
3. مسیر شمال شرقی: از جاده ده ترکمن آغاز می‌شود. این مسیر کوتاه‌تر و خلوت‌تر است و برای صعودهای تمرینی گزینه مناسبی به شمار می‌رود.

راهنمای مسیر غربی قله سرخه‌حصار

مسیر غربی قله سرخه‌حصار یکی از پرطرفدارترین و شناخته‌شده‌ترین مسیرهای صعود به این قله ۱۷۳۰ متری است. این مسیر از درب غربی پارک ملی سرخه‌حصار واقع در بزرگراه شهید یاسینی (نزدیک پمپ بنزین و خیابان اقاقیا) آغاز می‌شود. به دلیل نزدیکی به شهر و دسترسی آسان، این مسیر به‌ویژه برای برنامه‌های سبک، تمرینی، خانوادگی و حتی صعودهای نیم‌روزه بسیار مناسب است.

شروع مسیر

پس از ورود از درب غربی پارک، حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ متر با خودرو داخل پارک پیش می‌روید تا به نقطه‌ای برسید که تابلوی راهنما و سرویس بهداشتی در پیچ ۱۸۰ درجه جاده دیده می‌شود. در این نقطه (ارتفاع تقریبی ۱۳۵۰ متر) پارک خودروها انجام می‌گیرد و صعود از مسیر آسفالتی آغاز می‌شود. حدود ۱.۵ کیلومتر مسیر آسفالت را پیاده‌روی می‌کنید تا به نقطه ورود به پاکوب اصلی برسید.

ادامه مسیر و پاکوب

از اینجا به بعد وارد مسیر پاکوب مشخص می‌شوید که با فلش‌های زردرنگ روی سنگ‌ها علامت‌گذاری شده است. مسیر ابتدا به‌آرامی به سمت یال ارتفاع می‌گیرد و پس از حدود ۳۰ دقیقه وارد منطقه‌ای می‌شوید که به اصطلاح «یال اصلی» نامیده می‌شود. از این نقطه به بعد پاکوب‌ها ممکن است چند شاخه شوند اما همگی در نهایت به قله منتهی می‌شوند.

غار سرخه‌حصار

در میانه راه و در دامنه جنوبی یال، غاری کوچک به نام «غار سرخه‌حصار» قرار دارد. این غار دهانه‌ای به عرض حدود ۳ متر و فضایی درونی به اندازه یک اتاق کوچک دارد که برای استراحت یا صرف صبحانه مکان مناسبی است. برای رسیدن به آن، در نقطه‌ای که مسیر دو شاخه می‌شود، شاخه سمت راست شما را از کنار غار عبور می‌دهد.

از صعود تنها تا مرگ خودخواسته در یخ؛ سرنوشت واترمن ها

ببر سیبری غول‌ پیکر: فرمانروای بی‌چون‌وچرای برف‌ها

صعود نهایی و قله

در ادامه مسیر، شیب کمی تندتر می‌شود اما همچنان برای کوهنوردان مبتدی و گروه‌های خانوادگی مناسب است. پس از حدود ۲ ساعت صعود با گام متوسط، به قله سرخه‌حصار می‌رسید. روی قله، دو سنگ‌چین بزرگ و تابلوهایی نصب شده‌اند که نشان‌دهنده نام قله و ارتفاع آن هستند. چشم‌انداز قله، نمایی وسیع از شهر تهران و کوه‌های البرز است و در روزهای صاف بسیار دیدنی‌ است.

نکات مهم

• مجاورت منطقه نظامی: در سمت راست یال و نزدیک قله، منطقه نظامی و میدان تیر قرار دارد. هرگز از پاکوب خارج نشوید.
• اختلال GPS: به دلیل مجاورت با مناطق نظامی، ممکن است در مسیر جی‌پی‌اس دچار اختلال شود.
• پوشش تلفن همراه: به‌طور کلی پوشش مناسب است، اما ممکن است در برخی نقاط ضعیف باشد.
• خطرات: در زمستان احتمال حضور گرگ‌ها وجود دارد. به‌صورت گروهی حرکت کنید.

مشخصات مسیر صعود

مسیر صعود به قله سرخه‌حصار از شیب ملایمی برخوردار است و بیشتر آن از طریق پاکوب مشخص طی می‌شود. پوشش گیاهی مسیر نسبتاً فقیر است و به‌جز چند درخت پراکنده و بوته‌های گون و بادام کوهی، فضای سبز گسترده‌ای در آن دیده نمی‌شود. با این حال دشت‌های باز، چشم‌انداز کوه‌های شمالی تهران و سکوت دل‌نشین منطقه، جذابیت خاصی به این مسیر می‌دهد.

بیشتر کوهنوردان از درب غربی پارک وارد می‌شوند و پس از حدود ۲۰ دقیقه حرکت در مسیر آسفالت، وارد پاکوب اصلی می‌شوند. در طول مسیر، فلش‌های زردرنگ روی سنگ‌ها به خوبی جهت‌یابی را تسهیل می‌کنند.

نکات ایمنی و اهمیت رعایت محدودیت‌ها

یکی از نکات بسیار مهم در مورد قله سرخه‌حصار، مجاورت با منطقه نظامی و میدان تیر در یال جنوبی است. عبور از محدوده‌های پاکوب مشخص بسیار حیاتی است، چرا که نزدیک شدن به این مناطق نه‌تنها خطرناک است، بلکه از نظر قانونی نیز ممنوع محسوب می‌شود.

همچنین طبق گفته مسئولین حراست پارک، در فصل زمستان و در زمان بارش برف سنگین، امکان نزدیک شدن گرگ‌ها به مسیر عبور کوهنوردان وجود دارد. بنابراین رعایت نکات ایمنی، همراه داشتن تجهیزات مناسب و حرکت گروهی توصیه می‌شود.

غاری در میانه راه

در حدود نیمه مسیر صعود، یک غار کوچک قرار دارد که به “غار سرخه‌حصار” معروف است. این غار دارای دهانه‌ای به عرض ۳ متر و عمقی حدود ۹ مترمربع است و حدود ۱۰ تا ۱۲ نفر می‌توانند درون آن بنشینند. برای رسیدن به آن، پس از رسیدن به یک دوراهی، مسیر سمت راست را انتخاب کنید که به زیر یال می‌رود و از کنار غار عبور می‌کند. بازدید از این نقطه برای صرف صبحانه یا استراحت، تجربه‌ای جالب و متفاوت در یک برنامه سبک خواهد بود.

زمان‌بندی برنامه و مشخصات فنی و درجه سختی

با گام متوسط، صعود به قله حدود ۲ ساعت زمان می‌برد و مسیر برگشت نیز بین ۱ تا ۱.۵ ساعت طول می‌کشد. در مجموع کل برنامه (رفت و برگشت) بدون احتساب استراحت، بین ۳ تا ۴ ساعت قابل انجام است. اختلاف ارتفاع مسیر حدود ۳۸۰ تا ۴۰۰ متر بوده و کل مسیر کوهپیمایی رفت و برگشت حدود ۹ کیلومتر است.

سطح فنی برنامه کاملاً غیرفنی است و برای کوهنوردان مبتدی، خانواده‌ها و حتی کودکان بالای ۷ سال نیز مناسب می‌باشد.

امکانات منطقه

• پوشش تلفن همراه: تقریباً در تمام مسیر وجود دارد، به جز نقاطی در مجاورت منطقه نظامی که اختلال در آنتن‌دهی و GPS گزارش شده است.
• چشمه‌ها و منابع آب: حداقل یک چشمه دائمی در مسیر وجود دارد و منطقه از منابع آبی مثل چشمه‌های بیدک، رزک و انجیرک برخوردار است.
• پوشش گیاهی و جانوری: اگرچه مسیر قله سرسبز نیست، اما منطقه پارک سرخه‌حصار از نظر زیستی غنی است. در آن گیاهان دارویی مانند آویشن، کاکوتی و پونه کوهی دیده می‌شود. از نظر جانوری نیز وجود آهو، روباه، خرگوش، سنجاب، پلنگ و عقاب طلایی گزارش شده است.
• پناهگاه‌ها و شب‌مانی: در صورت تمایل به شب‌مانی، جان‌پناه‌هایی در منطقه وجود دارد و به‌طور کلی امنیت منطقه بالا ارزیابی می‌شود.

تاریخچه پارک ملی سرخه‌حصار

سرخه‌حصار یکی از قدیمی‌ترین شکارگاه‌های ایران در دوره قاجار بوده است. این منطقه از دوران آقامحمدخان قاجار به‌عنوان قرق سلطنتی استفاده می‌شده و بعدها در دوره پهلوی و پس از آن به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده و سپس پارک ملی به ثبت رسید. اکنون بخش عمده‌ای از این پارک زیر نظر سازمان حفاظت محیط زیست اداره می‌شود.

این پارک با مساحتی بیش از ۹۱۰۰ هکتار، اکوسیستم‌هایی کم‌نظیر شامل مناطق استپی، کوهستانی، دشتی و بیشه‌ای را در خود جای داده است و یکی از ریه‌های طبیعی شرق تهران محسوب می‌شود.

تجربیات صعود

در گزارش‌های مختلف از برنامه‌های صعود، اشاره شده که قله سرخه‌حصار انتخابی عالی برای روزهای تعطیل کوتاه یا تمرینات میانه هفته است. برخی گروه‌ها ساعت ۷:۳۰ صبح حرکت خود را آغاز کرده و پیش از ظهر به قله رسیده‌اند. حتی در شرایط بارانی نیز مسیر لغزندگی کمی داشته و با کفش مناسب و دقت در پاکوب قابل صعود است.

بر روی قله، دو سنگ‌چین بزرگ و دو تابلو نصب شده است. در برخی روزها حضور موتور‌سواران در مسیر دیده شده که خوشبختانه مزاحمت خاصی برای کوهنوردان ایجاد نمی‌کنند.

نتیجه‌گیری

قله سرخه‌حصار نه‌تنها یک مقصد کوهنوردی سبک و در دسترس برای ساکنان تهران است، بلکه فرصتی عالی برای تنفس در هوای پاک، تمرینات سبک، آشنایی با زیست‌بوم پارک ملی و لذت از مناظر شهری و طبیعی پیرامون را فراهم می‌کند. چه به‌دنبال صعود تمرینی باشید و چه به‌دنبال برنامه‌ای خانوادگی، این قله در هر فصل سال، همراهی بی‌دردسر و دل‌نشین برای شما خواهد بود.

در ادامه یک جدول کامل و جامع درباره قله سرخه‌حصار ارائه شده است که شامل اطلاعات فنی، جغرافیایی، مسیرهای دسترسی، امکانات، ایمنی، پوشش گیاهی و جانوری، و سایر مشخصات مهم منطقه است: