آنگ ریتا؛ اولین و تنها صعود زمستانی بدون اکسیژن اورست

آنگ ریتا شرپا، کوهنورد اسطوره‌ای اهل نپال و یکی از برجسته‌ترین چهره‌های تاریخ کوهنوردی، با رکوردهای بی‌نظیر خود در صعود به قله اورست و دیگر قله‌های هیمالیا بدون استفاده از اکسیژن مکمل، استانداردهای جدیدی را در این ورزش به ثبت رساند. ملقب به “پلنگ برفی”، او نه تنها رکوردهای جهانی را به نام خود ثبت کرد، بلکه توانست مرزهای توانایی‌های انسانی را جابه‌جا کند و به عنوان نمادی از قدرت، استقامت و شجاعت در تاریخ کوهنوردی شناخته شود.

آغاز زندگی در سایه اوست

آنگ ریتا در ۲۰ سپتامبر ۱۹۴۸ در روستای کوچک یلای‌جونگ، در نزدیکی اورست و در قلب منطقه خومبو، نپال، به دنیا آمد. خانواده او یاک‌ها را پرورش می‌دادند و او نیز از کودکی با چالش‌های زندگی در ارتفاعات هیمالیا آشنا بود. کودکی او در محیطی سپری شد که نفس کشیدن در هوای کم‌اکسیژن، بخشی از زندگی روزمره بود. به دلیل نبود مدرسه در منطقه، او هرگز تحصیلات رسمی دریافت نکرد. اما زندگی در دل کوه‌ها، به او توانایی‌ها و مهارت‌هایی بخشید که بعدها زمینه‌ساز موفقیت‌های بزرگ او شد.

در ۱۵ سالگی، آنگ ریتا حرفه باربری را آغاز کرد و مسیرهای سخت و طولانی هیمالیا را برای حمل کالا پیمود. این شغل، اگرچه سخت و طاقت‌فرسا بود، اما به او کمک کرد تا بدنی قوی و استقامتی بی‌نظیر به دست آورد و خود را برای مسیر دشوار کوهنوردی آماده کند.

اولین تجربه‌های صعود

نخستین تجربه کوهنوردی حرفه‌ای آنگ ریتا به سن ۲۰ سالگی و صعود به قله چوآیو، ششمین قله بلند جهان، بازمی‌گردد. این صعود، او را با دشواری‌ها و خطرات کوهنوردی آشنا کرد، اما از سوی دیگر، توانایی‌های فوق‌العاده او در تحمل سختی‌ها و مقابله با شرایط سخت محیطی را به نمایش گذاشت. این تجربه آغاز مسیری بود که او را به یکی از بزرگ‌ترین کوهنوردان تاریخ تبدیل کرد.

رکوردهای افسانه‌ای

آنگ ریتا در فاصله سال‌های ۱۹۸۳ تا ۱۹۹۶ توانست ۱۰ بار به قله اورست، بلندترین قله جهان، صعود کند و در تمامی این صعودها از اکسیژن مکمل استفاده نکرد. این دستاورد خارق‌العاده، رکوردی بی‌سابقه در تاریخ کوهنوردی است که تاکنون کسی نتوانسته آن را تکرار کند.

صعود زمستانی ۱۹۸۷

در تاریخ ۲۲ دسامبر ۱۹۸۷، آنگ ریتا به همراه تیمی از کره جنوبی، قله اورست را در شرایط سخت زمستانی فتح کرد. شرایط آب‌وهوایی در این زمان از سال به حدی سخت است که حتی با اکسیژن مکمل، صعود به اورست تقریباً غیرممکن به نظر می‌رسد. او اما این چالش را بدون استفاده از اکسیژن مکمل انجام داد، شاهکاری که هم از نظر علمی و هم از نظر فیزیکی باورنکردنی است.

صعود زمستانی به اورست به‌دلیل بادهای شدید، سرمای کشنده و کمبود اکسیژن در ارتفاعات بالا، بسیار خطرناک است. در این شرایط، انسان‌ها معمولاً در منطقه‌ای که به “منطقه مرگ” شهرت دارد، دچار ضعف شدید بدنی و ذهنی می‌شوند. اما آنگ ریتا با تمرینات سخت و توانایی‌های خارق‌العاده خود، موفق شد از این محدودیت‌ها عبور کند.

مسمومیت مونوکسیدکربن در چادر؛ قاتل خاموش ارتفاعات و کمپ

الکساندر اودینتسوف؛ روایت یک اسطوره از راه روسی تا کلنگ طلایی

شب زنده‌داری در نزدیکی قله

یکی از شگفت‌انگیزترین بخش‌های این صعود، شب‌مانی آنگ ریتا و همراه کره‌ای او در ارتفاع ۸۶۰۰ متری، کمی پایین‌تر از قله، است. در هوای سرد و با وجود خطرات فراوان، آن‌ها مجبور شدند شب را در یک بیواک بدون چادر مناسب سپری کنند. آنگ ریتا بعدها روایت کرد که برای زنده ماندن، مجبور بودند تمام شب تمرینات هوازی انجام دهند تا دمای بدنشان را حفظ کنند. این اقدام جسورانه یکی از عوامل موفقیت او در رسیدن به قله بود.

زندگی در ارتفاعات مرگ

کوهنوردی در ارتفاع بالای ۸۰۰۰ متر، که به “منطقه مرگ” معروف است، به دلیل کاهش شدید اکسیژن و فشار هوا، خطرات زیادی به همراه دارد. بیشتر کوهنوردان برای مقابله با این شرایط، از اکسیژن مکمل استفاده می‌کنند. اما آنگ ریتا بدون نیاز به اکسیژن مصنوعی، بارها توانست این چالش را پشت سر بگذارد. پزشکان و دانشمندان بارها بدن او را مورد بررسی قرار دادند تا دلیل این توانایی خارق‌العاده را کشف کنند.

ویژگی‌های منحصربه‌فرد

آنگ ریتا نه تنها از نظر فیزیکی، بلکه از نظر روانی نیز از دیگر کوهنوردان متمایز بود. او توانایی خارق‌العاده‌ای در مدیریت استرس، تصمیم‌گیری سریع در شرایط خطرناک و حفظ انرژی در ارتفاعات بالا داشت. این ویژگی‌ها، او را به یکی از قابل‌اعتمادترین و قوی‌ترین شرپاهای زمان خود تبدیل کرده بود.

یکی از خاطرات برجسته او مربوط به صعود به دائولاگیری است. در این صعود، او بدون کفش کوه و تجهیزات مناسب، موفق شد تجهیزات سنگین را به کمپ‌های بالایی برساند. این اتفاق، احترام و تحسین همکاران و سرپرستان اکسپدیشن را برای او به همراه داشت.

بازنشستگی پس از فاجعه ۱۹۹۶

سال ۱۹۹۶، سالی دشوار برای آنگ ریتا بود. او در این سال برای دهمین بار به قله اورست صعود کرد، اما این صعود تنها ۱۲ روز پس از فاجعه بزرگ اورست انجام شد که در آن ۸ کوهنورد جان باختند. این فاجعه، تأثیر عمیقی بر او گذاشت و او را به بازنشستگی از کوهنوردی ترغیب کرد. همچنین، وضعیت سلامتی او رو به وخامت گذاشت و حتی شاه نپال نیز از او خواست تا از کوهنوردی کناره‌گیری کند.

زندگی پس از بازنشستگی

آنگ ریتا پس از بازنشستگی، به‌دلیل مشکلات کبدی و یک سکته مغزی، سال‌های پایانی زندگی خود را با چالش‌های جسمی سپری کرد. او باقی‌مانده عمر خود را در کنار خانواده و در کاتماندو گذراند. او در ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۰ در سن ۷۲ سالگی درگذشت. مراسم خاکسپاری او با احترام ملی و مطابق آیین بودایی برگزار شد.

زندگی شخصی

آنگ ریتا سه پسر و یک دختر داشت. پسر بزرگ‌تر او، کارسانگ، نیز یک کوهنورد حرفه‌ای بود که ۹ بار به اورست صعود کرد اما در سال ۲۰۱۲ طی یک اکسپدیشن جان باخت. این حادثه و مرگ همسر آنگ ریتا، تأثیر عمیقی بر زندگی او گذاشت. او سال‌های پایانی زندگی خود را در کنار دخترش در کاتماندو سپری کرد.

جوایز و افتخارات

آنگ ریتا به دلیل دستاوردهای بی‌نظیرش، افتخارات و جوایز متعددی دریافت کرد. از جمله، او برنده نشان‌های Gorkha Dakshina Bahu و Tri Shakti Patta، از بالاترین افتخارات نپال شد. همچنین، رکورد او در گینس برای بیشترین صعود به اورست بدون اکسیژن مکمل ثبت شد.

میراث جاودان

میراث آنگ ریتا شرپا نه تنها در دنیای کوهنوردی، بلکه در فرهنگ نپال و در قلب همه کسانی که به دنبال الهام گرفتن از شجاعت و استقامت انسانی هستند، زنده است. او نه‌تنها یک کوهنورد، بلکه نمادی از اراده و توانایی انسان در مواجهه با چالش‌های بزرگ بود. داستان زندگی او به ما یادآوری می‌کند که هیچ مرزی برای توانایی‌های انسان وجود ندارد.