قله آمادابلام با ارتفاع ۶۸۱۴ متر، برای بسیاری از مردم یکی از زیباترین کوه‌های هیمالیا به شمار می‌رود. این کوه که در منطقه Khumbu Himal واقع شده، به معنی «گردنبند مادر» است و گاهی اوقات با نام «ماترهورن هیمالیا» شناخته می‌شود.

در ادامه، صعود کلاسیک سال ۱۹۹۶ توسط دو کوهنورد اسلوونیایی و تاریخچه‌ی گسترده‌تر صعود این کوه را بررسی می‌کنیم.

اولین تلاش‌ها

اولین تلاش برای صعود به آمادابلام در پاییز ۱۹۵۸ انجام شد. این تیم به رهبری آلفرد گرگوری، شامل دیک کوک، جان کانینگهام و سیریل لوین از انگلستان و پیرو گیلیون و جوزپه پیروونو از ایتالیا بود. تیم گرگوری به دلیل صخره‌ها و یخ‌های دشوار در نهایت تلاش خود را روی یال جنوب غربی در حدود ۶۰۰۰ متری متوقف کردند.

چند ماه بعد، در بهار ۱۹۵۹، کوهنورد بریتانیایی به نام جان هوبرت امین جونز، رهبری یک اکسپدیشن دیگر به قله را برعهده گرفت. تیم امین جونز شامل جورج فریزر، مایک هریس، فردریک سینکلر جکسون، نیا مورین، تد رنگهام و دو شرپای نپالی به نام‌های آنولو شرپا و اورکین شرپا بود. طبق گزارش مجله‌ی آمریکایی آلپاین، این گروه به لطف تلاش‌های هریس و فریزر، سخت‌ترین بخش یال شمال شرقی را صعود کردند.

در ۲۱ می، هریس و فریزر کمپ اصلی را در ارتفاع ۶۴۰۰ متری ترک کردند. آن‌ها از یک برج یخی بزرگ بالا رفتند که روز قبل روی آن جای پا تراشیده بودند. تیم آن‌ها از پایین تماشا می‌کردند تا اینکه هریس و فریزر از دید ناپدید شدند و به سمت قله صعود کردند. به نظر می‌رسید که آن‌ها اولین نفراتی باشند که به قله آمادابلام می‌رسند، اما این دو نفر ناپدید شدند و دیگر هرگز دیده نشدند. پایگاه داده هیمالیا نشان می‌دهد که بالاترین نقطه‌ای که تیم به آن رسیدند، بالاتر از ۶۵۰۰ متر بوده است.

اولین صعود

دو سال بعد، در بهار ۱۹۶۱، ادموند هیلاری یک اکسپدیشن را به سمت آمادابلام رهبری کرد. این گروه شامل بری بیشاپ آمریکایی، مایکل بدفورد گیل و والی رومانس نیوزلندی و مایکل وارد از بریتانیا بود. هدف تیم، یال جنوب غربی بود.

در ساعت ۲ بعد از ظهر روز ۱۳ مارس، بیشاپ، بدفورد گیل، رومانس و وارد به قله رسیدند.

سال‌ها بعد، در ۲۶ ژانویه ۲۰۰۴، امین جونز، رهبر گروه ۱۹۵۹، نامه‌ای برای ریچارد سالیسبوری در پایگاه داده هیمالیا فرستاد.

امین جونز در نامه‌ی خود نوشت: «مایکل وارد که اولین صعود کامل به آمادابلام را انجام داد، پس از دیدن عکس‌های ما، تقریباً مطمئن است که مایک [هریس] و جورج [فریزر] به قله رسیده‌اند و احتمالاً در راه بازگشت جان خود را از دست داده‌اند.»

دو هفته بعد، وارد نیز نامه‌ای به سالیسبوری نوشت. وارد نتیجه‌گیری کرد: «فکر می‌کردم مایک هریس و جورج فریزر به اندازه‌ی کافی کوهنوردان ماهری بودند که بتوانند از مسیر خود به آمادابلام صعود کنند. به همین دلیل این حرف را زدم. [اما] هیچ اثری از آن‌ها روی قله ندیدیم.»

آمار آمادابلام

تا پایان سال ۲۰۲۳، ۱,۵۲۵ تیم تلاش کرده‌اند به آمادابلام صعود کنند. در مجموع ۵,۷۱۵ کوهنورد به قله رسیدند و ۳۴ نفر در این مسیر جان خود را از دست دادند. از مجموع ۱,۵۲۵ تیم، ۹۵ درصد جبهه جنوب غربی را که مسیر معمول در نظر گرفته می‌شود، هدف قرار دادند.

اولین صعود از جبهه شمال غربی

در ۱ اکتبر ۱۹۸۰، گروه اعزامی کوهنوردی توکیو به رهبری یاسوجی کاتو به آمادابلام رسید. آن‌ها در ساحل غربی دریاچه‌ای در شرق روستای دُوُو، کمپ اصلی را در ارتفاع ۴,۷۰۰ متری برپا کردند. اعضای تیم عبارت بودند از: هیسائو فوکوشیما، سئیجی اوگاوا، یوشیفومی ترانیشی، ماساکی تومیتا و تادائو تسوبویی.

گروه ژاپنی مسیر خود را از یک یخچال خطرناک به نام دُوُو آغاز کرد و به سبک کلاسیک صعود نمود. این یخچال به شدت در معرض بهمن قرار داشت. در ششم اکتبر، فوکوشیما ۱۰۰ متر سقوط کرد و مجبور شد به بیمارستان پرچه برود. بعداً، کاتو بر اثر اصابت توده عظیم یخ (سِراک) دچار مصدومیت شد و به دو هفته زمان برای بهبودی نیاز داشت.

این تیم کمپ موقت ۱ را در یک گودال برفی در حدود ۵,۳۰۰ متری برپا کردند، اما زیاد از آن استفاده نکردند. آن‌ها جبهه را خطرناک اما نه چندان دشوار توصیف نمودند. به دلیل وجود توده‌های برفی و سقوط یخ، آن‌ها چند روز نمی‌توانستند پیشروی کنند. هوا از ۲۰ اکتبر شروع به بهتر شدن کرد و نفرات در ۲۳ اکتبر کمپ ۱ جدیدی را در ارتفاع ۵,۹۰۰ متری برپا ایجاد کردند.

تومیتا و فوکوشیما اولین تلاش برای رسیدن به قله را در ۷ نوامبر انجام دادند و قبل از اینکه به دلیل بادهای شدید مجبور به بازگشت شوند، تقریباً به قله رسیدند. روز بعد، این دو کوهنورد قله را فتح کردند. بقیه اعضای تیم نیز به دنبال آنها حرکت کردند، کاتو و تسوبویی در ۹ نوامبر و اوگاوا و ترانیشی در ۱۰ نوامبر به قله رسیدند. این اولین صعود از جبهه شمال غربی بود. مسیر صعود ژاپنی ها درجه ۶، ۱۶۰۰ متر و با حداکثر شیب ۸۰ درجه است.

داستان اسلوونیایی

در پاییز ۱۹۸۹، بوژان پوکار (سرپرست تیم)، وانجا فورلان و ماتیاژ ورتووس جبهه شمال غربی آمادابلام را هدف قرار دادند.

این سه نفر در ۱۲ اکتبر کمپ اصلی را در ارتفاع ۴۷۰۰ متری در کنار یخچال دُوُو برپا کردند. تیم دیگر کمپی برپا نکرد. فورلان و پوکار به سبک آلپی صعود کردند، از ۲۸ اکتبر و از ارتفاع ۴۹۰۰ متری تا ۶۰۳۰ متری صعود را آغاز نمودند. هدف آن‌ها صعود مستقیم از جبهه شمالی بود، اما شرایط برف نامناسب بود، بنابراین از طریق یخچال شمالی به یال شمال غربی رفتند.

این دو نفر ۴۵۰ متر از مسیر جدید را صعود کردند. مسیر تا 85 درج شیب‌ داشت و آن‌ها از طناب ثابت استفاده نکردند. صعود از پایین جبهه تا یال ۱۷ ساعت طول کشید. در برف بسیار نرمی که روی صخره‌های شیب‌دار را پوشانده بود، ادامه مسیر غیرممکن بود.

پوکار به آمادابلام بازمی‌گردد

در بهار ۱۹۹۳، پوکار به همراه استفان ملیناریک به این کوه بازگشت. او دوباره جبهه سخت شمال غربی را هدف قرار داد.

این دو کوهنورد کمپ اصلی را در یخچال دُوُو برپا کردند. در ساعات اولیه تاریخ 2 می، پوکار و ملیناریک صعود خود به جبهه شمال غربی را از ارتفاع ۴۹۰۰ متری آغاز نمودند. آنها پس از ۹ ساعت صعود، موفق شدند از “آسان‌ترین” قسمت دیواره‌ی ۲۰۰۰ متری بالا بروند و به ارتفاع ۵۶۰۰ متری برسند. سپس با دشوارترین بخش مسیر، یک دیواره‌ی صخره‌ای شیب‌دار ۴۰۰ متری روبرو شدند. این دو کوهنورد انتظار یخ سفت و سختی داشتند، اما در عوض لایه‌ای نازک از یخ و زیر آن برف بسیار نرمی منتظرشان بود.

این تیم به دلیل نداشتن تجهیزات مناسب برای این کار و عدم مهارت کافی در صعودهای فنی مجبور شدند تلاش خود را رها کنند. آن‌ها به مدت دو ساعت از میان سراک های بزرگ یخی پایین آمدند و خوش‌شانس بودند که از بهمن جان سالم به در بردند. در نهایت، آن‌ها توانستند به کمپ اصلی بازگردند. بالاترین نقطه‌ای که به آن رسیدند روی جبهه شمال غربی در ارتفاع ۵۶۰۰ متر بود.

بازگشت فورلان

تیم اسلوونیایی ۱۹۹۶ برای صعود به آمادابلام در بهار به آنجا رسیدند. اعضای این تیم عبارت بودند از: وانجا فورلان (سرپرست)، توماژ هومار، زونکو پوزگای و چندی شرپا. اسلوونیایی‌ها قصد داشتند به سبک آلپی از جبهه شمال غربی صعود کنند.

آن‌ها در ۱۱ آوریل کمپ اصلی را برپا کردند و به منظور هم هوا شدن، قله آیلند پیک را صعود کردند. فقط فورلان و هومار قرار بود از آمادابلام صعود کنند.

در ۲۱ آوریل، فورلان و هومار اولین تلاش خود را انجام دادند. اما هوای بد از راه رسید و تا ۲۵ آوریل ادامه داشت. به دلیل بارش برف سنگین و بهمن‌های مکرر، آن‌ها چادر خود را در زیر یک سراک یخی در ارتفاع ۵۶۳۰ متری برپا کردند و منتظر هوای مناسب ماندند، که هرگز فرا نرسید. این زوج مجبور شدند در ۲۸ آوریل با پایین آوردن تمام تجهیزات خود به کمپ اصلی عقب‌نشینی کنند. در این صعود اول، آن‌ها تا ارتفاع ۵۷۸۰ متری بالا رفتند.

در ۳۰ آوریل، فورلان و هومار دوباره حرکت خود را آغاز کردند. آن‌ها با مسیری مستقیم‌تر نسبت به مسیر گروه ژاپنی ۱۹۸۰، صعودی پیوسته به سمت قله انجام دادند. فورلان و هومار در ۴ می به قله رسیدند.

در طول صعود چشمگیرشان، این زوج شش بار بیواک (camp) کردند. اولین بیواک آنها روی مسیر کمپ پاییزه ژاپنی ها در یک سراک در ارتفاع ۵۶۳۰ متری بود. دومی در سمت چپ مسیر ژاپنی ها در یک بیواک معلق قرار داشت. بیواک دیگر شامل کندن یک لبه از یخ سفت روی جبهه کوه بود.

در مسیر پایین آمدن، مجبور شدند چند بار دیگر در حالی که از مسیر یال جنوب غربی در بالای یخچال دابلام پایین می‌آمدند، شبمانی کنند. این دو کوهنورد سپس از کمپی که توسط یک تیم سوئدی-آمریکایی برپا شده بود پایین آمدند، قبل از اینکه در مه زیر کمپ ۱ مسیر خود را گم کنند. آن‌ها ششمین بیواک خود را در نزدیکی محل کمپ اصلی آمادابلام برپا کردند.

نفرات در نهایت در ۶ می به کمپ اصلی خود رسیدند.

ادای احترام به استانه بلک

به گفته فورلان و هومار که در آن زمان هر دو در دهه ۲۰ زندگی خود بودند، سخت‌ترین بخش مسیر آن‌ها در روزهای ۱ و ۲ می بود. در آن روزها، آنها از ۵۶۸۰ متری به ۶۰۱۰ متری صعود کردند. این بخش با صعود از بخش‌های یخی با شیب ۷۰ و ۹۰ درجه و دو شیب بسیار دشوار (V+، A2+، ۱,۶۵۰ متر، AI5) گره اصلی صعود بود. گزارش کامل وانجا فورلان در مجله آمریکایی آلپاین ژورنال منتشر شده است.

فورلان و هومار مسیر خود را به یاد دوستشان استانه بلک که چند ماه قبل درگذشته بود، «مسیر یادبود استانه بلک-استراوف» (۱,۶۵۰ متر، VI، 5.7 AI5، A2+) نامگذاری کردند. بلک در ۲۴ دسامبر ۱۹۹۵ در ارتفاع ۲۳۶۶ متری ولیکا مویستروکا در آلپ جولیان جان خود را از دست داد.

درست پس از صعود آمادابلام، فورلان وارد ۳۰ سالگی شد. سه ماه بعد، در ۱۵ آگوست ۱۹۹۶، دوران کوتاه و پرفروغ کوهنوردی فورلان به پایان رسید. او در حالی که مسیر کووینارسکا روی جبهه شمالی ولیکا مویستروکا را صعود می‌کرد، دچار سقوط مرگباری شد. این همان کوهی بود که بلک سال قبل در آنجا جان خود را از دست داده بود.

فرانسی ساونک در آن زمان برای مجله آمریکایی آلپاین نوشت: «وانجا [فورلان] عضو نسل جوان جدیدی از کوهنوردان اسلوونیایی بود که قدمی مهم از اعزام‌های بزرگ به اعزام‌های کوچک، به صعودهای آلپی و انفرادی در هیمالیا برداشت.»