طبق گزارشی از انجمن قلب ، بازدید از ارتفاعات می تواند برای افراد مبتلا به فشار خون بالا یا بیماری های قلبی خاص خطرناک باشد. مضرات کوهنوردی برای قلب و راهکارهای آن مطلبی است که قصد داریم در این مقاله به آن بپردازیم. البته هر ورزشی فواید و مضراتی دارد که اشخاص باید با توجه به شناخت بدن و علایق خود حیطه ورزشی خود را انتخاب کنید. کوهنوردی هم از این مورد خارج نیست و فواید بسیاری دارد که 14 فایده کوهنوردی را می توانید در این صفحه بخوانید.

بیانیه ای که توسط انجمن قلب امریکا منتشر شد، توصیه می کند که برای کمک به آماده شدن برای شرایط اضطراری از قبل، افراد مبتلا به فشار خون بالا، بیماری عروق کرونر، اختلالات ریتم قلب یا نارسایی قلبی ابتدا باید با یک پزشک متخصص مشورت کنند. عواقب آن می تواند جدی و حتی کشنده باشد، مانند مرگ ناگهانی قلبی، که می تواند در 24 ساعت اول تغییر ارتفاع رخ دهد.

مضرات کوهنوردی برای قلب

کوهنوردی به دلیل ارتفاع زیاد، سطح اکسیژن پایین و فعالیت بدنی شدید می تواند خطرات قابل توجهی برای قلب ایجاد کند. برخی از مضرات کوهنوردی برای قلب عبارتند از:

• افزایش استرس بر قلب و عروق خونی: در ارتفاعات بالاتر، قلب حتی در حالت استراحت به خون غنی از اکسیژن بیشتری نیاز دارد. فعالیت‌هایی مانند اسکی، پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری یا کوهنوردی می‌ توانند به دلیل کاهش سطح اکسیژن و نوسانات فشار هوا، دما و رطوبت، فشار زیادی بر قلب و عروق خونی وارد کنند.
• خطر بالاتر مرگ ناگهانی قلبی: افرادی که سابقه بیماری قلبی مانند انفارکتوس میوکارد قبلی (MI)، بیماری عروق کرونر شناخته شده (CAD) یا فشار خون بالا دارند، در معرض خطر بیشتری برای مرگ ناگهانی قلبی در حین فعالیت های کوهستانی هستند. MI قبلی یک عامل خطر اصلی مرتبط با مرگ ناگهانی قلبی در طول اسکی در سراشیبی است.
• اثرات “منطقه مرگ“: صعود به “منطقه مرگ”، که بالای 8000 متر (26000 فوت) است، می تواند اثرات شدیدی بر بدن داشته باشد، از جمله افزایش ضربان قلب، مشکل در خواب، از دست دادن عضلات و کاهش اشتها. اکسیژن ناکافی به مغز می تواند منجر به حالتی به نام روان پریشی در ارتفاعات شود و خطر تصادفات و صدمات را افزایش دهد.
• شرایط آب و هوایی شدید: کوهنوردی اغلب مستلزم قرار گرفتن در معرض شرایط آب و هوایی شدید است که می تواند بر قلب فشار وارد کند و خطر هیپوترمی و سایر خطرات مربوط به آب و هوا را افزایش دهد.
• افزایش فشار ناگهانی به قلب به دلیل طول مسافت: کوهنوردی و حتی کوهپیمایی های ساده نیز مستلزم ساعت ها فعالیت می باشد. این شدت فعالیت می تواند حتی قلب افراد سالم را تهدید کند به خصوص در زمانی که آمادگی و تمرینات سبک تر وجود نداشته باشد.

مراقبت‌های لازم برای بیماریهای قلبی در کوهنوردی

• افراد مبتلا به بیماریهای قلبی حتی‌الامکان در هوای خیلی سرد از منزل خارج نشوند.
• در شروع فصل سرما تمام بیماران با بیماری قلبی مزمن باید سالانه واکسن آنفلوآنزای جدید تزریق کنند.
• از تردد در اماکن شلوغ و عفونی یا تماس با بیماران مبتلا به آنفلوآنزا یا عفونت‌های مسری پرهیز نمایند.
• مصرف مایعات گرم و سوپ‌های سبک و کم‌چرب برای گرم نگهداشتن بدن در این فصل مناسب است.
• بیماران مبتلا به بیماری قلبی در صورت هرگونه عفونت یا تب بالا از خود درمانی اجتناب نمایند و در اسرع وقت به پزشک معالج مراجعه نمایند.
• افرادی که در سنین میان‌سالی یا سن بالا هستند یا سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارند یا ریسک فاکتورهای قلبی مثل استعمال سیگار یا دیابت و پرفشاری خون یا چربی خون و… دارند یا درد قفسه سینه یا تنگی نفس یا تپش قلب دارند و قصد ورزش در هوای سرد یا کوهنوردی در زمستان دارند قبل از بروز یک تراژدی ابتدا یک چک‌آپ قلبی انجام دهند و با اطمینان خاطر به فعالیت ورزشی بپردازند.

نکاتی که باید برای کوهنوردی رعایت کنید

توانایی های خود را بسنجید

ضروری است برنامه کوهنوردیتان را به گونه ای انتخاب کنید که متناسب با نیازها و توان جسمانی شما باشد. بنابراین در حد توان جسمانی خود کوهنوردی کنید، زیرا انجام کوهنوردی سخت و طولانی، به اندام های بدنتان به ویژه مفاصل مچ پاها، زانوها و انگشتان پا آسیب وارد می کنند. لازم است به طور کلی پیش از انجام فعالیت های ورزشی مانند کوهنوردی، کوهپیمایی ، توانایی های بدنی خود را بسنجید. چنانچه سابقه ی ابتلا به فشار خون بالا، سکته قلبی، نارسایی کبد یا کلیه، بزرگی غیر طبیعی قلب، تنگی آئورت، التهاب عضله قلب و … دارید و ممکن است بیماری شما بر اثر انجام دادن فعالیت ورزشی شدیدتر شود، لازم است پیش از اقدام به اجرای هرگونه برنامه کوهنوردی با پزشک خود مشورت کنید.

برنامه کوهنوردی و کوهپیمایی خود را به آرامی شروع کنید

اگر روی فرم نیستید بهتر است از یک مسیر ساده و مسافت کوتاه شروع کنید سپس هدف های مناسب درنظر گرفته و به سمت آن حرکت کنید چنانچه در ابتدای برنامه تصمیم به کوهپیمایی سنگین دارید، توصیه می شود آن را به کوهپیمایی سبک تر تغییر داده و به تدریج مدت زمان آن را افزایش دهید زیرا اینگونه فعالیت ها ممکن است به اندام های بدنتان آسیب وارد کند (فشارخون بالا، ناراحتی قلبی). بهتر است کوهنوردیتان را به تدریج آرام آرام آغاز کنید و کم کم میزان آن را تا دستیابی به تعداد ضربان قلب مطلوب و شدت سختی مورد نظر افزایش دهید. برای تنظیم برنامه ورزشی خود به عبارات زیر توجه داشته باشید : در هر سنی که هستید با اجرای برنامه کوهپیمایی و عادات بهداشتی خوب، می توانید از فواید ان در طول زندگی خود بهره مند شوید

نشانه های هشداردهنده را جدی بگیرید

چه خوب است بدنتان را بیشتر بشناسید. لازم است نسبت به نشانه های هشداردهنده قلبی، بی توجه نباشید؛ بنابراین در صورت احساس هرگونه ناراحتی قلبی به خصوص در کوهستان فورا به نزدیک ترین مرکز درمانی و امداد بوید و از مراقبت های پزشکی غافل نشوید. فراموش نشود که به تأخیر انداختن شروع درمان به ویژه در سنین بالا به علت بروز آسیب های بعدی خطرناک است. اگر می خواهید از سلامتی خوبی برخوردار باشید باید نشانه های بیماری قلبی را بشناسید.

لازم است در صورت مشاهده هر یک از نشانه های هشداردهنده ی زیر در خود یا اعضای گروه کوهنوردیتان هرچه سریع تر به نزدیک ترین پایگاه امداد کوه، مرکز درمانی یا متخصص قلب مراجعه کنید. احساس درد و ناراحتی در قفسه سینه که بیش از چند دقیقه طول بکشد، تنگی نفس، سردرد شدید، تپش زیاد قلب، احساس خستگی زیاد، فقدان ضربان های قلب، زودرنجی و خشم، احساس اضطراب یا ناآرامی، از دست دادن تعادل، احساس ضعف شدید و سرگیجه، سنگینی سینه، احساس درد شدید در بازوها و کتف،پا، پشت یا تمام قسمت های بدن، بی حسی یا مورمور شدن در بازوها یا چانه و غش کردن.

کوهپیمایی را به صورت بخشی از زندگی خود درآورید و بدانید که کیفیت زندگی شما بهتر خواهد شد. در عین حال با این کار دستگاه قلب و عروق را در وضعیت بهتری قرار داده و خطر بروز ناراحتی های قلبی را کاهش خواهید داد.

توصیه های پزشک را جدی بگبرید

برای افزایش هرچه بهترسلامت قلب توصیه های پزشک معالج خود را بکار ببندید. یکی از مهم ترین علت های پنهان ماندن ناراحتی های قلبی و به ویزه فشارخون بالا در بین افراد و از جمله کوهنوردان این است که بسیاری از بیماران در مراجعه به پزشک سستی می کنند و از انجام معاینه های مرتب پزشکی بازمی مانند.

به یاد داشته باشید که توجه و عمل به توصیه های پزشک و مصرف منظم داروهای مخصوص قلبتان آسان تر و کم هزینه تر از درمان آسیب های حاصله از آن است از این رو برای درمان بیماری قلبی باید به راهنمایی ها و توصیه های پزشک توجه کنید و بدانید که تشخیص و درمان هرچه زودتر بیماری های قلبی عروقی از سوی پزشک و پیشگیری از بروز ان بسیار مهم است.

برنامه غذایی مناسب و متعادل داشته باشد

بطور کلی اگر غذاهای مناسب و سالم بخورید و بطور منظم و پیوسته ورزش کنید به بیماری های قلب یا گردش خون دچار نخواهید شد و احتمال اینکه زندگی سالم تری داشته باشید بیشتر است. محققان به این نتیجه رسیده اند خطر مبتلا شدن به فشار خون بالا و بیماری هایی مانند حمله های قلبی و مغزی در افرادی که مواد غذایی سرشار از ترکیبات پتاسیم می خورند بسیار کم است. برنامه غذایی خود و خانواده تان را متناسب با نیازهای اندام های گوناگون بدن به ویژه قلب انتخاب کنید و بیشتر به خوردن سبزیجات و میوه های تازه و غلات توجه داشته باشد.

حفظ سطح مایعات

با نوشیدن آب بیشتر و رقیق نگه داشتن خون فشار کمتری روی عضلات قلب برای خونرسانی وارد می شود. در قبل و حین برنامه و همچنین پس از پایان برنامه های کوهنوردی خود بیش از روزهای معمولی آب مصرف کنید. می توانید هر ساعت 300 تا 500 سی سی مایعات را در نظر بگیرید. این مورد برای بعد کوهنوردی نیز اهمیت ویژه ای دارد.

هم هوایی تدریجی

در بیشتر افراد هم هوایی و انطباق با ارتفاعات بالا معمولا بیشتر از نظریه های تئوریک طول می کشد پس اگر قصد صعود به ارتفاعات بالا را دارید برای هم هوایی تدریجی خود برنامه ریزی کنید. این می تواند جلوی فشارهای کنترل نشده به قلب در زمان ماندن در ارتفاعات بالاتر را بگیرد.

انجام تمرینات استقامتی

انجام تمرینات استقامتی در طول هفته مانند دویدن، دوچرخه سواری، سنگنوردی استقامت و غیره باعث چند تاثیر مفید در بدن می شود که یکی از آنها توسعه سیستم مویرگی است. توسعه سیستم مویرگی نیز خونرسانی به اندام ها را آسان کرده و فشار را از روی قلب بر می دارد.

با حداکثر توان کوهنوردی نکنید

صعود با حداکثر سرعت و توان فشار بسزایی به بدن به خصوص قلب وارد می کند که در بلند مدت و حتی کوتاه مدت می تواند خسارات جبران ناپذیری به بار آورد. به همین دلیل با حداکثر توان خود صعود نکنید. سعی کنید صعودها را با 20 تا 30 درصد سرعت کمتر انجام دهید تا در آستانه هوازی بمانید. اگر برای همراه شدن با دیگران به دلیل کند بودن مشکل دارید بهتر است برای بهبود آمادگی جسمانی خود برنامه ریزی داشته باشید.

چگونه از بروز سکته قلبی در کوهنوردی جلوگیری کنیم؟

گاهی شنیده می‌ شود که کوهنوردی در هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی و یا کوهنوردی، در اثر سکته قلبی جان خود را از دست می‌ دهد. هنوز خاطره مرگ کوهنوردانی همچون اسماعیل متحیرپسند، ابراهیم شیخی و بسیاری دیگر از کوهنوردانی که بر اثر بیماری قلبی در حین کوهنوردی فوت کرده‌اند، از یادمان نرفته است و هر چند یک بار خبر جدیدی ناشی از مرگ کوهنوردی در اثر بیماری‌های قلبی می‌ شنویم.

این اخبار جدای از مرگ کوهنوردی است که در اثر بیماری قلبی و عروقی در منزل جان خود را از دست می‌ دهند و کسی از مرگ آنان باخبر نمی‌ شود. اینکه چگونه می‌ توانیم از بروز این بیماری قلبی جلوگیری کنیم نیاز به اطلاعات بدنی ما و چکاپ‌های دوره‌ای دارد.

بیش از یک سوم مرگ و میرها، ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی است بنابراین چکاپ های ماهانه و مشورت با پزشکی که در جریان سابقه ی جسمی شماست را قبل از شروع کوهنوردی به طور جد توصیه می کنیم.

سوالات متداول