آیا استفاده از کفی‌ طبی در دویدن مفید است؟ علم چه می گوید

اگر دونده‌ باشید، احتمالاً تجربه‌ی دردهای مزمن پا، زانو یا ساق پا را داشته‌اید. شاید یکی از دوستان‌تان به شما پیشنهاد داده که از کفی‌های طبی استفاده کنید، در حالی که شخص دیگری هشدار داده که این کار ممکن است آسیب شما را بدتر کند. این تناقضات باعث شده تا موضوع استفاده از کفی‌های طبی در دنیای دویدن به یک بحث داغ تبدیل شود.

کفی‌های طبی که در دو نوع آماده و سفارشی در دسترس هستند، به‌عنوان ابزاری برای کاهش درد، بهبود عملکرد و پیشگیری از آسیب‌های ناشی از دویدن معرفی شده‌اند. اما آیا واقعاً استفاده از این کفی‌ها می‌تواند به دونده‌ها کمک کند؟ این مقاله با بررسی علمی و تجربی به این پرسش پاسخ می‌دهد.

کفی‌ طبی چیست؟

کفی‌های طبی، قطعاتی هستند که داخل کفش رانینگ قرار داده می‌شوند و هدف آن‌ها اصلاح مکانیک پا و پایین‌تنه است. این کفی‌ها به دو دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند:

1. کفی‌های آماده (Over-the-Counter): این نوع کفی‌ها در فروشگاه‌ها و داروخانه‌ها به فروش می‌رسند و طراحی کلی آن‌ها برای رفع مشکلات عمومی پا مانند کمردرد یا کف پای صاف است. قیمت آن‌ها معمولاً ارزان و اقتصادی است.
2. کفی‌های سفارشی (Custom-Made): این کفی‌ها توسط متخصصین ارتوپدی ساخته شده و برای اصلاح مشکلات خاص بیومکانیکی طراحی می‌شوند. قیمت این نوع کفی‌ها معمولاً به طور چشمگیری نسبت به کفی های آماده گرانتر است است.

کفی‌های طبی همچنین به دو دسته‌ی عملکردی (برای اصلاح حرکات غیرطبیعی) و حمایتی (برای کاهش فشار بر نواحی حساس پا) تقسیم می‌شوند.

تأثیر کفی‌های طبی بر بیومکانیک دویدن

یکی از مهم‌ترین ادعاها درباره‌ی کفی‌های طبی این است که می‌توانند بیومکانیک دویدن را اصلاح کنند. به‌طور خاص، مشکل پروناسیون بیش‌ازحد (Overpronation) یا چرخش بیش از حد پا به داخل، یکی از دلایل اصلی تجویز این کفی‌ها است. اما آیا این ادعا درست است؟

مطالعات علمی در این زمینه نتایج متناقضی داشته‌اند:

• بررسی جامع میلز و همکاران (2018) که ۲۲ مطالعه را تجزیه و تحلیل کرد، نشان داد که استفاده از کفی‌های طبی در افراد سالم باعث کاهش انحراف پا به سمت داخل و چرخش داخلی ساق پا می‌شود.
• مطالعات دیگر نشان داده‌اند که هرچند کفی‌های طبی تغییراتی در نحوه‌ی گام برداشتن ایجاد می‌کنند، این تغییرات معمولاً جزئی هستند و تأثیر آن‌ها در بلندمدت مشخص نیست.

بنابراین، اگرچه کفی‌های طبی ممکن است در برخی موارد باعث اصلاح مکانیک پا شوند، اما اثر آن‌ها برای همه‌ی افراد یکسان نیست.

تمرین سوئیت اسپات در دویدن: نقطه‌ی طلایی بین استقامت و سرعت

راهنمای تمرینات دو نیمه‌استقامت؛ ترکیب سرعت، دوام و رنج مثبت

آیا کفی‌های طبی عملکرد ورزشی را بهبود می‌بخشند؟

یکی از نظریات رایج این است که استفاده از کفی‌های طبی می‌تواند باعث بهبود عملکرد دونده‌ها شود. این موضوع به دلیل کاهش مصرف انرژی و افزایش کارایی مکانیکی بدن مطرح شده است.

یک مطالعه‌ی کنترل‌شده نشان داده که استفاده از کفی‌های طبی در برخی موارد باعث افزایش راحتی و سرعت دونده‌ها شده است، اما کاهش آسیب در بین شرکت‌کنندگان این مطالعه قابل توجه نبوده است. در مقابل، یک فراتحلیل در سال ۲۰۱۹ نشان داد که برخی از کفی‌ها ممکن است تأثیر منفی بر راندمان دویدن داشته باشند و باعث افزایش مصرف انرژی شوند.

بنابراین، اگرچه برخی از دوندگان احساس بهتری با استفاده از کفی‌های طبی دارند، اما این موضوع به تجربه‌ی شخصی، نوع کفی و ویژگی‌های بدن هر فرد بستگی دارد.

نقش کفی‌های طبی در پیشگیری و درمان آسیب‌ها

آسیب‌های ناشی از دویدن معمولاً به دلیل استفاده‌ی بیش‌ازحد از عضلات و مفاصل رخ می‌دهند. یکی از دلایل استفاده از کفی‌های طبی این است که فشار وارده به پاها را توزیع کنند و از بروز برخی آسیب‌های رایج مانند درد کف پا (Plantar Fasciitis)، ساق پای دوندگان (Shin Splints) و التهاب تاندون تیبیال خلفی جلوگیری کنند.

اما آیا واقعاً کفی‌های طبی از آسیب‌های دویدن پیشگیری می‌کنند؟

• برخی از مطالعات علمی نشان داده‌اند که کفی‌های طبی می‌توانند به کاهش درد کمک کنند.
• اما تحقیقات دیگر حاکی از آن است که این کفی‌ها در کاهش نرخ آسیب‌های ورزشی تأثیر چندانی ندارند.

به‌عنوان مثال، دکتر آدام تنفورد، متخصص کلینیک ملی دویدن اسپالدینگ، معتقد است که کفی‌های طبی نباید به‌عنوان یک راه‌حل دائمی استفاده شوند. او می‌گوید: «این کفی‌ها شاید در کوتاه‌مدت به کاهش درد کمک کنند، اما در بلندمدت می‌توانند باعث ضعف عضلات پا و وابستگی بیش‌ازحد شوند.»

چه زمانی باید از کفی‌های طبی استفاده کرد؟

اگر قصد دارید کفی‌های طبی را امتحان کنید، این نکات را در نظر بگیرید:

1. راحتی مهم‌ترین فاکتور است: اگر با کفی‌های طبی احساس بهتری دارید، احتمالاً برای شما مفید هستند.
2. به واکنش بدن‌تان توجه کنید: اگر هنگام دویدن با کفی طبی احساس ناراحتی می‌کنید، ممکن است مناسب شما نباشد.
3. به جای تکیه بر کفی‌ها، عضلات پا را تقویت کنید: تمریناتی مانند بالا بردن پاشنه، تمرین‌های تعادل روی یک پا و تمرین دامنه‌ی حرکتی پا می‌توانند باعث تقویت عضلات پا شده و نیاز به کفی‌های طبی را کاهش دهند.

نتیجه‌گیری: آیا استفاده از کفی‌های طبی برای همه‌ی دوندگان مناسب است؟

استفاده از کفی‌های طبی در دویدن همچنان یک موضوع بحث‌برانگیز است. تحقیقات نشان می‌دهد که این کفی‌ها می‌توانند در اصلاح بیومکانیک و کاهش درد مؤثر باشند، اما تأثیر آن‌ها در افزایش عملکرد ورزشی و کاهش آسیب‌های دویدن قطعی نیست.

به بیان ساده:

• اگر درد مزمن پا دارید و یک متخصص به شما توصیه کرده است، کفی‌های طبی می‌توانند کمک‌کننده باشند.
• اگر هدف شما افزایش عملکرد است، بهتر است ابتدا بر روی تمرینات تقویتی و بهبود تکنیک دویدن تمرکز کنید.
• به بدن خود گوش دهید و در صورت ناراحتی، از گزینه‌های جایگزین مانند تمرینات اصلاحی استفاده کنید.

در نهایت، بهترین راه برای حفظ سلامت پاها و جلوگیری از آسیب، افزایش تدریجی شدت تمرینات، تقویت عضلات پایین‌تنه و استراحت کافی است. استفاده از کفی‌های طبی یک ابزار کمکی است، نه یک راه‌حل جادویی!

جدول مقایسه‌ای استفاده از کفی کفش در دویدن

سوالات رایج

۱. آیا همه دوندگان باید از کفی طبی استفاده کنند؟

جواب: خیر. استفاده از کفی طبی بستگی به وضعیت بیومکانیکی و نیازهای هر فرد دارد. اگر دوندگان مشکلی مانند کف پای صاف، پروناسیون بیش‌ازحد یا درد مزمن دارند، ممکن است کفی‌های طبی برایشان مفید باشد. اما اگر دونده‌ای بدون مشکل خاصی دویدن می‌کند، نیازی به استفاده از آن ندارد.

۲. آیا کفی‌های طبی می‌توانند از آسیب‌های دویدن جلوگیری کنند؟

جواب: شواهد علمی نشان می‌دهد که کفی‌های طبی می‌توانند فشار را روی پاها توزیع کنند و راحتی را افزایش دهند، اما تضمینی برای پیشگیری از آسیب‌ها وجود ندارد. مهم‌ترین عامل در جلوگیری از آسیب، تمرین اصولی، افزایش تدریجی شدت دویدن، استراحت کافی و تقویت عضلات پا است.

۳. آیا استفاده از کفی‌های طبی باعث افزایش عملکرد ورزشی می‌شود؟

جواب: تأثیر کفی‌های طبی بر عملکرد ورزشی مشخص نیست. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که می‌توانند باعث کاهش مصرف انرژی و افزایش راحتی شوند، اما برخی دیگر نشان داده‌اند که ممکن است راندمان دویدن را کاهش دهند. در نهایت، این موضوع به تجربه‌ی فردی و نوع کفی بستگی دارد.

۴. آیا استفاده طولانی‌مدت از کفی‌های طبی باعث ضعف عضلات پا می‌شود؟

جواب: ممکن است. برخی از متخصصان معتقدند که استفاده‌ی مداوم از کفی‌های طبی می‌تواند باعث کاهش عملکرد طبیعی عضلات پا و وابستگی بیش‌ازحد به آن‌ها شود. به همین دلیل، توصیه می‌شود که دوندگان علاوه بر استفاده از کفی‌ها، تمرینات تقویتی برای پا و مچ انجام دهند تا عضلاتشان قوی و انعطاف‌پذیر باقی بماند.