موج انتقاد از صعود کوهنوردان بی‌تجربه به آناپورنا در بهار ۲۰۲۵

در روزهای آغازین آوریل ۲۰۲۵، آناپورنا ـ یکی از خطرناک‌ترین قلل هشت‌هزارمتری جهان ـ صحنه‌ای پرتنش و تراژیک را تجربه کرد. علی‌رغم ظاهر افتخارآمیز صعود ده‌ها نفر به قله، در پس این موفقیت، ماجراهایی تلخ از بی‌تجربگی، هجوم جمعیت، و اولویت‌های مبهم در عملیات نجات رقم خورد.

«ماجراجویی» یا «موفقیت بدون دردسر»؟

وارن اِوا (Warren Eva) و جان بلک (John Black)، دو کوهنورد با سابقه از آفریقای جنوبی که نخستین صعود آفریقایی‌ها به K2 را نیز در کارنامه دارند، این بار به امید تجربه‌ای عمیق و اصیل از آناپورنا راهی نپال شدند. اما آنچه در بیس‌کمپ دیدند، بیشتر شبیه به ازدحام گردشگران با برنامه نجات هلی‌کوپتری بود تا یک صعود فنی و خودجوش.

بلک می‌گوید: «نمی‌فهمم چطور کسی می‌تواند یک صعود در هیمالیا را بدون حتی یک روز پیاده‌روی آغاز کند. بخشی از روح کوهستان در همین مسیرهای جنگلی و آبشارهاست.»

جمعیت، اکسیژن و طناب‌های قدیمی

امسال برای آناپورنا ۶۶ مجوز صعود صادر شد؛ رکوردی بی‌سابقه. حدود ۴۰ نفر، نیمی‌شان شرپا، در روزهای ۶ و ۷ آوریل به قله رسیدند. بسیاری از این افراد، نه تجربه کوهنوردی داشتند، نه درک عمیقی از خطرات منطقه.

بلک و اِوا نیز با شرپای شخصی و اکسیژن کمکی صعود کردند، اگرچه در ابتدا قصد داشتند بدون اکسیژن صعود کنند. به گفته آن‌ها، در نبود کمپ ۴ و فرصت ناکافی برای تطابق با ارتفاع، استفاده از اکسیژن از کمپ ۳ ضروری شد. با این حال، مشاهده کوهنوردانی با ماسک اکسیژن از کمپ ۲، حتی در بخش‌های فنی، نگرانی‌برانگیز بود.

صعود یا عقب‌نشینی؟

بلک در حوالی کمپ ۳ تصمیم به بازگشت گرفت. احساس می‌کرد علی‌رغم آمادگی جسمانی، از نظر ذهنی و اکسیژن‌رسانی مهیا نیست. در ارتفاع، سرعت حرف اول را می‌زند؛ هرچه سریع‌تر صعود و فرود انجام شود، زمان کمتری در معرض خطر بهمن یا ارتفاع‌زدگی قرار می‌گیری.

اما اِوا ادامه داد و با سرعتی مناسب، با عبور از طناب‌های قدیمی و بخش‌هایی فاقد طناب، در ساعت ۹:۲۰ صبح، همراه با شرپای توانمند خود ـ کاجی شرپا ـ بر فراز آناپورنا ایستاد.

متهم اصلی افزایش حوادث کوهنوردی: شبکه های اجتماعی و اپلیکشن ها!

کوه‌ها، جاذبه‌ها و هزینه‌های سفر به تاجیکستان از ایران

بهمن، هلی‌کوپتر، و تصمیم‌هایی مبهم

صبح همان روز، در مسیر کمپ ۲ تا ۳، بهمنی عظیم رخ داد که دو شرپا جان خود را از دست دادند. چند ساعت بعد، موجی از پیام‌های کمک از ارتفاعات رسید. بلک تنها ۱۵ دقیقه پیش از بهمن از آن منطقه عبور کرده بود و سپس از کمپ اصلی شاهد عملیات نجات شد.

به گفته بلک و اِوا، برخی از این امدادها ضروری به نظر نمی‌رسیدند. یکی از افراد نجات‌یافته اصلاً به قله نرفته بود و صرفاً دچار برف‌ کوری شده بود. روز بعد، دست‌کم شش یا هفت عملیات نجات با طناب بلند انجام شد؛ در حالی که دو شرپا هنوز مفقود بودند و اولویت‌دهی منابع و هلی‌کوپترها محل تردید بود.

بلک می‌گوید: «من برای اطلاع‌رسانی به خانواده شرپاهای مفقود، به محل فرود هلی‌کوپترها رفتم. ولی وقتی دیدم برخی از پروازها برای موارد اضطراری واقعی نیست، این پرسش پیش آمد که آیا بهتر نبود این منابع برای جست‌وجوی افراد گمشده به کار می‌رفتند؟»

آینده‌ای تاریک برای هیمالیا؟

هشدارها تنها به عملیات نجات خلاصه نمی‌شود. اِوا نگران است که صعودهای هشت‌هزارمتری در حال تبدیل شدن به پروژه‌هایی برای افراد بی‌تجربه باشند: «بسیاری از صعودکنندگان حتی نحوه استفاده از کرامپون را بلد نبودند. کاملاً وابسته به شرپاها بودند.»

بلک نیز اضافه می‌کند: «وقتی کسی نمی‌داند چطور فرود بیاید یا طناب مدیریت کند، خودش و دیگران را در معرض خطر قرار می‌دهد.»

آن‌ها معتقدند این وابستگی بی‌سابقه به شرپاها، هرچند نشان از توانایی شگفت‌انگیز آنان دارد، اما هشداردهنده است. چراکه در شرایط واقعی بحران، نه شرپاها می‌توانند معجزه کنند، و نه هلی‌کوپترها به‌موقع می‌رسند.

بحران بیمه و مسئولیت‌پذیری

بلک در پایان هشدار مهمی می‌دهد: «اگر این روند ادامه پیدا کند، صعودهای هیمالیا از نظر بیمه‌ای غیرممکن خواهد شد. با افزایش بی‌رویه تعداد نجات‌ها، شرکت‌های بیمه دیگر حاضر به پوشش نخواهند بود.»

این رویداد، تنها یک فصل دیگر از داستان پرالتهاب صعودهای تجاری در هیمالیاست؛ داستانی که هر بار با اسامی جدید، جان‌هایی تازه، و پرسش‌هایی بی‌پاسخ تکرار می‌شود. اما شاید زمان آن رسیده باشد که به‌جای شمارش قله‌ها، ارزش اصالت، آموزش، و تجربه و البته کیفیت را بازتعریف کنیم.