داستان‌های ناگفته‌ی زنان کوهنورد در صعود بلندترین قلل جهان

در سال ۱۹۷۰، گریس هومن، پزشک و کوهنورد اهل آلاسکا، تیمی متشکل از شش زن را در اولین تلاش کاملاً زنانه برای صعود به قله‌ی دنالی، بلندترین کوه آمریکای شمالی، هدایت کرد. این نخستین تلاش در نوع خود برای صعودی زنانه به یکی از بلندترین قله‌های جهان بود.

در آن زمان، بسیاری معتقد بودند که زنان بدون کمک مردان قادر به فتح کوه‌های مرتفع نیستند. این دیدگاه کهنه درحالی وجود داشت که بشر حتی موفق به سفر به ماه شده بود، اما هنوز زنان نتوانسته بودند بر فراز بلندترین نقاط زمین بایستند. این مسئله نشان‌دهنده‌ی نابرابری‌های جنسیتی بود که در عرصه‌های ماجراجویانه و اکتشافی وجود داشت.

زنان پیشگام در ماجراجویی و کوهنوردی

اگرچه گریس هومن و تیمش نخستین زنان نبودند که در دنیای کوهنوردی قدم گذاشتند، اما بدون شک یکی از نخستین تیم‌های تماماً زنانه در تلاش برای صعود به چنین قله‌ای بودند.

پیش از قرن بیستم، زنان ماجراجوی بسیاری بودند که به سفرهای قطبی و کوهستانی پرداختند. ژوزفین پیری، همسر رابرت پیری (کاوشگر معروف قطب شمال)، در سفرهای سخت و طاقت‌فرسا او را همراهی کرد. در همان دوران، الیزابت لبلوند، یک کوهنورد ایرلندی، مسیرهای کوهستانی آلپ را بدون همراهی همسر یا برادر طی کرد، اقدامی که در آن زمان توهین‌آمیز و غیرمعمول به‌شمار می‌رفت.

لبلوند در خاطرات خود نوشته است که یکی از بزرگ‌ترین موانع کوهنوردی زنان، عدم وجود پوشش مناسب برای صعود بود. زنان مجبور بودند با دامن‌های بلند و سنگین به کوهنوردی بپردازند که هنگام عبور از برف و یخ، حرکات آن‌ها را به شدت محدود می‌کرد. به همین دلیل، او و برخی دیگر از کوهنوردان زن، هنگام خروج از شهر، دامن‌های خود را کنار می‌گذاشتند و با شلوارهایی گشاد که مخصوص لباس زیر زنان بود به مسیر ادامه می‌دادند. در یکی از صعودهایش، یک بهمن دامن او را با خود برد و او مجبور شد پشت یک درخت پنهان شود تا راهنمایش لباس جدیدی برای او بیاورد!

زنان و رکوردشکنی در کوهنوردی

در طول سال‌ها، زنان به‌تدریج موفق به ثبت رکوردهای بزرگی در کوهنوردی شدند. در اوایل قرن بیستم، فانی بالاک ورکمن، کوهنورد آمریکایی، موفق به شکستن رکوردهای ارتفاعی در هیمالیا شد. نکته‌ی جالب در مورد او این است که از صعودهای خود برای دفاع از حقوق زنان و جنبش حق رأی استفاده می‌کرد. در یکی از معروف‌ترین تصاویر او، ورکمن در ارتفاعات هیمالیا ایستاده و روزنامه‌ای با عنوان «رأی برای زنان» را در دست گرفته است.

اما در سال ۱۹۷۰، وقتی گریس هومن و تیمش برای صعود دنالی آماده می‌شدند، تنها دو زن موفق شده بودند که به این قله برسند. اولین زن، باربارا واشبرن، در سال ۱۹۴۷ در کنار همسرش برادفورد واشبرن، موفق به فتح قله شد. او بعدها اذعان کرد که خبرنگاران مرتب از او می‌پرسیدند چرا چنین کاری کرده است؟ و انتظار داشتند که دلیلی عمیق و روانشناختی برای این اقدام داشته باشد، اما پاسخ او ساده بود: «من فقط می‌خواستم کنار همسرم باشم.»

محدودیت‌های زنان در کوهنوردی

در تاریخ کوهنوردی، موفقیت‌های زنان اغلب به‌عنوان «کم اهمیت» یا وابسته به مردان معرفی می‌شد. اگر زنی به قله‌ای صعود می‌کرد، این‌گونه القا می‌شد که حتماً مردی کمکش کرده است، یا بارهایش را برایش حمل کرده‌اند. در مقابل، اگر زنی در کوهنوردی شکست می‌خورد، این امر بهانه‌ای برای تأیید کلیشه‌های جنسیتی در مورد «ضعف زنان» می‌شد.

در سال ۱۹۵۹، کلود کوگان، کوهنورد فرانسوی، تیمی متشکل از ۱۲ زن را برای صعود به قله‌ی چو اویو (ششمین قله بلند جهان) رهبری کرد. اما این تلاش با تراژدی همراه شد: در ارتفاع ۲۳٬۰۰۰ فوتی (۷۰۰۰ متری)، کلود کوگان و تعدادی از اعضای تیمش در اثر سقوط بهمن جان باختند. پس از این حادثه، یک خبرنگار انگلیسی نوشت:

«حتی شجاع‌ترین زنان هم در برابر جهنم سفید برف و طوفان، هنوز همان «جنس ضعیف» هستند. در مواجهه با خطر و مرگ، مردان به جلو می‌روند و زنان آن را می‌پذیرند.»

مادر بودن و چالش‌های کوهنوردی زنان

یکی دیگر از چالش‌هایی که زنان کوهنورد با آن مواجه بودند، تضاد بین مادر بودن و کوهنوردی بود. برخلاف مردان که پس از پدر شدن همچنان به صعودهای خود ادامه می‌دادند، زنان مجبور بودند بین مادر شدن و ادامه‌ی مسیر کوهنوردی یکی را انتخاب کنند.

در سال ۱۹۸۸، لیدیا بردی، کوهنورد نیوزیلندی، برای ادامه‌ی حرفه‌ی کوهنوردی خود، تصمیم گرفت عقیم‌سازی انجام دهد. او بعدها در سن ۲۷ سالگی، نخستین زنی شد که بدون اکسیژن کمکی اورست را فتح کرد.

اما زمانی که در سال ۱۹۹۵، آلیسون هارگریوز، یکی از برجسته‌ترین کوهنوردان تاریخ، در هنگام صعود به کی۲ در طوفان جان باخت، بیشتر از مهارتش، به دلیل مادر بودن مورد انتقاد قرار گرفت. بسیاری از رسانه‌ها او را «مادری خودخواه» که دو فرزندش را در خانه رها کرده بود معرفی کردند.

دنالی ۱۹۷۰: آغاز یک تحول

در سال ۱۹۷۰، گریس هومن و تیم او، شامل آرلین بلوم، مارگارت کلارک، مارگارت یانگ، فی کر و دانا اسمیت، نه تنها برای فتح دنالی بلکه برای اثبات توانایی زنان در کوهنوردی وارد این ماجراجویی شدند. این گروه، متشکل از زنان متخصص در رشته‌های مختلف علمی و ورزشی – از پزشکان، فیزیک‌دانان و شیمی‌دانان گرفته تا خلبانان و زمین‌شناسان – تصمیم داشتند با صعود به بلندترین قله آمریکای شمالی، کلیشه‌های موجود را به چالش بکشند.

آن‌ها به خوبی می‌دانستند که چشم‌های تمام جامعه‌ی کوهنوردی و رسانه‌ها به آن‌ها دوخته شده است. بسیاری از کوهنوردان مرد، نه‌تنها آن‌ها را دست‌کم گرفته بودند، بلکه حتی احتمال می‌دادند که این صعود به دلیل درگیری‌های احساسی بین اعضای تیم با شکست مواجه شود!

موانع و سختی‌های صعود

تیم گریس هومن در طول مسیر، با چالش‌های زیادی روبه‌رو شد؛ از طوفان‌های شدید و سرمای کشنده گرفته تا مشکلات جسمی ناشی از کمبود اکسیژن. این سفر، آزمونی دشوار برای توان جسمی و روحی آن‌ها بود. برخلاف مردان که در چنین شرایطی می‌توانستند از حمایت تیم‌های مختلط بهره ببرند، این زنان فقط به یکدیگر متکی بودند.

در شرایطی که بسیاری از تیم‌های مردانه حتی موفق به صعود نمی‌شدند، تیم گریس هومن با وجود تمام سختی‌ها به راه خود ادامه داد. آن‌ها نشان دادند که کوهنوردی فقط یک چالش فیزیکی نیست، بلکه نیاز به ذهنیت قوی و کار تیمی دارد.

رسیدن به قله و ثبت تاریخ

پس از روزها تلاش و عبور از یخچال‌های پرخطر و شیب‌های مرگبار، تیم زنان کوهنورد، به قله‌ی دنالی رسیدند و تاریخ‌ساز شدند. این صعود نه‌تنها موفقیت بزرگی برای آن‌ها، بلکه برای تمام زنان کوهنورد در سراسر جهان بود.

آن‌ها نه‌تنها کلیشه‌های جنسیتی را به چالش کشیدند، بلکه ثابت کردند که زنان می‌توانند بدون تکیه بر مردان، مسیرهای سخت و چالش‌برانگیز را فتح کنند. صعود این تیم به عنوان یکی از لحظات مهم در تاریخ کوهنوردی زنان شناخته شد.

تأثیر این صعود بر آینده‌ی کوهنوردی زنان

پس از موفقیت تاریخی تیم گریس هومن، تحول بزرگی در دنیای کوهنوردی زنان رخ داد. تا قبل از این، بیشتر مسیرهای سخت و ارتفاعات بلند تنها به عنوان قلمروی مردان شناخته می‌شد، اما صعود این تیم به دنالی، باعث شد که زنان بیشتری به کوهنوردی روی بیاورند و در مسیرهای دشوار به چالش کشیده شوند.

۱. افزایش مشارکت زنان در کوهنوردی

پس از دهه ۱۹۷۰، زنان بیشتری وارد دنیای کوهنوردی شدند. در دهه‌های بعد، نام‌هایی مانند لین هیل (نخستین زنی که مسیر «The Nose» در ال کاپیتان را آزادانه صعود کرد) و الیزابت هاولی (نخستین زنی که بر بسیاری از قله‌های مرتفع جهان صعود کرد) در تاریخ ثبت شد.

۲. تغییر نگرش جامعه نسبت به کوهنوردی زنان

قبل از این صعود، زنان معمولاً به‌عنوان همراهان مردان در کوهستان شناخته می‌شدند. اما پس از موفقیت تیم گریس هومن، نگرش عمومی تغییر کرد و زنان نه‌تنها به عنوان همکار، بلکه به‌عنوان رهبران واقعی در کوهستان‌ها شناخته شدند.

۳. پذیرش زنان به عنوان حرفه‌ای‌های مستقل

پس از این ماجراجویی، حضور زنان در تیم‌های مستقل کوهنوردی افزایش یافت و دیگر کسی توانایی‌های آن‌ها را زیر سوال نبرد. در سال‌های بعد، زنان کوهنورد به‌عنوان راهنماهای حرفه‌ای در کوهستان‌ها فعالیت کردند و در رقابت‌های بین‌المللی صعود، موفقیت‌های چشمگیری به دست آوردند.

اما هنوز چالش‌هایی باقی مانده است

با وجود تمام این پیشرفت‌ها، هنوز زنان کوهنورد با چالش‌هایی مانند تبعیض جنسیتی، کاهش حمایت مالی و فشارهای اجتماعی مواجه هستند.

۱. کلیشه‌های جنسیتی در دنیای کوهنوردی

حتی امروز، برخی از کوهنوردان مرد همچنان معتقدند که زنان به‌اندازه‌ی کافی قوی نیستند که به ارتفاعات بلند صعود کنند. این تفکر باعث شده که زنان در برخی از کشورها، نتوانند به‌راحتی در این حوزه پیشرفت کنند.

۲. مسئله‌ی حمایت مالی و اسپانسرینگ

زنان کوهنورد معمولاً به‌سختی می‌توانند اسپانسر پیدا کنند. شرکت‌های تجاری و برندهای بزرگ، اغلب به مردان به‌عنوان چهره‌های تبلیغاتی برای کوهنوردی و ماجراجویی نگاه می‌کنند و زنان کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند.

۳. تأثیر مادر شدن بر حرفه‌ی کوهنوردی

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های زنان کوهنورد تصمیم‌گیری بین مادر شدن و ادامه‌ی حرفه‌شان است. برخلاف مردان، بسیاری از زنان پس از مادر شدن از دنیای کوهنوردی کناره‌گیری می‌کنند، چرا که فشارهای اجتماعی و تعهدات خانوادگی آن‌ها را محدود می‌کند.

نتیجه‌گیری: زنان در مسیر صعود به آینده

امروزه، زنان بیشتری در حال شکستن مرزهای کوهنوردی هستند. دیگر این ورزش تنها به مردان اختصاص ندارد و زنان در صعودهای سرعتی، مسیرهای تکنیکی و رکوردشکنی‌های ارتفاعی به موفقیت‌های بی‌نظیری دست پیدا کرده‌اند.

اما داستان صعود گریس هومن و تیمش به دنالی همچنان به‌عنوان یک نقطه‌ی عطف در تاریخ کوهنوردی زنان شناخته می‌شود. آن‌ها نه‌تنها قله‌ای را فتح کردند، بلکه راه را برای نسل‌های آینده زنان کوهنورد و ماجراجو هموار ساختند.

امروز دیگر هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید که «یک روز آسان برای یک زن» در کوهنوردی وجود دارد، زیرا زنان هر روز، قله‌های بلندتری را فتح می‌کنند و به جامعه نشان می‌دهند که هیچ محدودیتی برای آن‌ها وجود ندارد.

منبع: گاردین