باتوم یا بدون باتوم؟ بررسی علمی تأثیر باتوم کوهنوردی روی سرعت و مفاصل
عضویت در کانال
اگر کمی در مسیرهای کوهنوردی قدم بزنید، بهراحتی متوجه میشوید که کوهنوردان دو دستهاند: آنهایی که باتوم را عضوی جداییناپذیر از تجهیزات خود میدانند و آنهایی که هنوز به آن اعتماد ندارند یا فکر میکنند تجربه طبیعی راهرفتن را خراب میکند. اما پشت این اختلاف نظر، یک سؤال مهمتر و علمیتر وجود دارد: آیا باتوم کوهنوردی واقعاً روی سرعت حرکت، فشار واردشده به زانوها و کارایی بدن تأثیر دارد؟
این مقاله پاسخی جامع و علمی به همین سؤال است؛ پاسخی که شاید در پایان آن، نگاه شما نسبت به یک جفت باتوم ساده کاملاً تغییر کند.
چرا اصلاً پای باتوم به کوهنوردی باز شد؟
برخلاف تصور، باتومهای مدرن کوهنوردی یک اختراع لوکس جدید نیستند؛ بلکه نسخه تکاملیافته همان عصاهای چوبی هستند که قرنها پیش برای حفظ تعادل در شیبها استفاده میشد.
اما از دهه ۱۹۸۰ به بعد، محققان ورزشی شروع کردند به اندازهگیری تأثیر واقعی این وسیله بر بدن. نتیجه؟ دادههایی که نشان میداد باتوم نه یک وسیله اضافی، بلکه ابزاری موثر برای کاهش فشار مفاصل و افزایش کارایی است.
باتوم چه تأثیری روی مفاصل دارد؟ (بررسی علمی دقیق)
۱) کاهش فشار روی زانوها
پژوهشهای دانشگاه Northumbria نشان میدهد که هنگام فرود از شیبهای تند، استفاده از باتوم میتواند تا ۲۵٪ از فشار وارده روی مفصل زانو و تاندون پاتلا را کاهش دهد.
اما چرا؟
دستهبندیهای محبوب موجکوه
- بخشی از وزن بدن به جای اینکه کاملاً توسط پاها تحمل شود، از طریق دستان و باتومها تقسیم میشود.
- این «توزیع بار» مشابه همان چیزی است که در فیزیوتراپی برای کاهش بار روی مفاصل توصیه میکنند.
اگر تجربه درد جلوی زانو یا Patellofemoral Pain را داشتهاید، میدانید که کوچکترین کاهش فشار، چهقدر در طول مسیر مؤثر است.
باکس تکمیلی: درد جلوی زانو (Patellofemoral Pain) چیست و چرا باتوم کمک میکند؟
درد جلوی زانو یا Patellofemoral Pain Syndrome یکی از شایعترین مشکلات بین کوهنوردان است و معمولاً هنگام فرود، پایین رفتن از پلهها و حتی نشستن طولانی تشدید میشود. این درد در اثر افزایش فشار روی مفصل کشکک، ضعف عضلات چهارسر یا الگوی نادرست قدمبرداری ایجاد میشود.
تحقیقات بیومکانیک نشان میدهد که هنگام فرود از شیب، فشار وارده بر مفصل کشکک میتواند تا ۳٫۵ برابر وزن بدن افزایش یابد. استفاده از باتوم بخشی از این بار را به عضلات بالاتنه منتقل کرده و میتواند میزان فشار را بین ۲۰ تا ۲۵٪ کاهش دهد.
به همین دلیل، برای کوهنوردانی که سابقه درد جلوی زانو دارند، باتوم نهتنها یک ابزار کمکی، بلکه یک وسیله پیشگیرانه و محافظ مفصل محسوب میشود.
۲) تأثیر روی کمر و لگن
طرح اسکنهای سهبعدی نشان دادهاند که باتومها باعث میشوند مرکز ثقل بدن در هنگام فرود، باثباتتر حرکت کند. این موضوع خصوصاً برای افرادی که گودی کمر یا ضعف در عضلات شکم و کمر دارند اهمیت زیادی دارد.
در نتیجه:
- هر گام کمریسکتر میشود
- عضلات کمر دیرتر خسته میشوند
- احتمال پیچخوردگی و حتی سقوط کمتر میشود
۳) آیا فشار روی دستها زیاد میشود؟
بله، اما در حد معقول.
مطالعات EMG نشان میدهند که عضلات پشت بازو، سرشانه و ساعد در زمان استفاده از باتوم فعالیت ۱۵ تا ۲۰٪ بیشتری نسبت به راهرفتن عادی دارند.
این افزایش فعالیت نه تنها زیانآور نیست، بلکه کمک میکند انرژی بدن توزیع شود و پاها دیرتر خسته شوند.
آیا باتوم باعث افزایش قدرت بالاتنه میشود؟
استفاده از باتوم کوهنوردی نهتنها بار روی زانوها را کاهش میدهد، بلکه باعث افزایش درگیری عضلات بالاتنه نیز میشود. بر اساس مطالعات EMG، عضلات شانه و پشت بازو هنگام استفاده از باتوم بین ۱۵ تا ۲۵٪ بیشتر فعال میشوند. این افزایش فعالیت در حدی نیست که موجب افزایش حجم عضله شود، اما بهطور قابلتوجهی استقامت و قدرت کاربردی بالاتنه را تقویت میکند.
تکرارهای مداوم کاشتن و جلو بردن باتوم، عضلات دلتوئید، تریسپس و ثباتدهندههای کتف را درگیر کرده و باعث میشود بالاتنه در مسیرهای طولانی پایدارتر، قویتر و کمخطرتر عمل کند. در نهایت، توزیع انرژی بین دستها و پاها سبب میشود پاها دیرتر خسته شوند و توان حرکتی افزایش یابد.
تأثیر باتوم روی سرعت—واقعاً سریعتر میشویم یا برعکس کندتر؟
این یکی از بزرگترین بحثها بین کوهنوردان است. عدهای میگویند باتوم سرعت را پایین میآورد چون دستوپاگیر است، عدهای هم قسم میخورند که با باتوم سریعتر حرکت میکنند.
اما واقعیت چیست؟
۱) در مسیرهای شیبدار
تحقیقات میگویند: سرعت متوسط در مسیرهای شیبدار رو به بالا با باتوم حدود ۵ تا ۷٪ افزایش مییابد.
دلیل؟
- کمک به انتقال نیرو از بالاتنه
- افزایش ریتم قدمها
- کاهش لغزش روی خاک، سنگریزه یا برف نرم
این یعنی در یک مسیر ۴ ساعته، شما حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه زودتر به مقصد میرسید.
۲) در مسیرهای فرود
سرعت در فرود معمولاً بهخاطر ترس از آسیبدیدگی یا لغزش کم میشود. باتوم این بخش را تا ۱۲٪ سریعتر میکند زیرا:
- اعتمادبهنفس حرکت را زیاد میکند
- وزن را از زانوها میگیرد
- کنترل قدمها بالا میرود
دقیقاً به همین دلیل است که اکثر راهنماهای حرفه ای در مسیرهای یخچالی و فرود سخت، استفاده از باتوم را اجباری میدانند.
۳) در مسیرهای صاف
در زمینهای هموار، باتوم تأثیر قابلتوجهی روی سرعت ندارد—نه افزایش، نه کاهش.
البته برای کسانی که پیاده روی نوردیک Nordic Walking انجام میدهند، میزان کالریسوزی تا ۴۰٪ بیشتر میشود.
باتوم یا بدون باتوم؟ مقایسه بر اساس شرایط واقعی
✔️ زمانی که باتوم بهشدت توصیه میشود:
- فرودهای طولانی
- حمل کولهپشتی سنگین
- زانوهای ضعیف یا سابقه آسیب
- مسیرهای برفی و یخزده
- شیب تند با خاکریزه
- پیمایش چندساعته با خستگی تجمعی
در این شرایط نهتنها عملکرد بهتر میشود، بلکه امنیت حرکت نیز افزایش پیدا میکند.
✔️ زمانی که استفاده از باتوم ضروری نیست:
- مسیرهای کوتاه و بدون شیب
- تمرین تکنیک پا روی سنگهای ریز
- صعودهای درختی یا دستبهسنگ
- وقتی سرعت تغییر جهت بالا باشد
در این شرایط، آزادی حرکتی بدون باتوم ممکن است بهتر باشد.
آیا باتوم بدن را تنبل میکند؟
گاهی گفته میشود که باتوم باعث میشود عضلات پا کمتر کار کنند و در درازمدت ضعیف شوند.
این تصور غلط است.
پژوهشها نشان میدهند:
- در صعود، عضله جلوی ران (Quadriceps) با یا بدون باتوم تقریباً فعالیت برابر دارد.
- در فرود، فعالیت آن کمتر میشود که در واقع مفید است چون همین عضله بیشترین فشار را تحمل میکند.
- عضلات بالاتنه فعالتر میشوند و این بهمعنای توزیع انرژی است، نه کاهش توان پاها.
در مجموع، باتوم بدن را تنبل نمیکند؛ بلکه باعث میشود با مصرف انرژی کمتر، مسافت بیشتری طی کنید.
خطاهایی که باعث میشود فکر کنید باتوم بد است
بیشتر کسانی که تجربه خوبی از باتوم ندارند، این اشتباهات را دارند:
۱) ارتفاع اشتباه باتوم
ارتفاع استاندارد:
- در حالت ایستاده و گرفتن باتوم، زاویه آرنج باید ۹۰ درجه باشد.
باتوم کوتاه → کمردرد
باتوم بلند → خستگی شانه و گردن
۲) بند مچی را اشتباه استفاده میکنند
بند باید از پایین وارد شود و دور مچ قرار گیرد.
این کار ۳۰٪ از فشار مچ را کم میکند و کنترل بیشتری میدهد.
۳) نوک نامناسب برای زمین
- نوک تنگستن برای سنگ
- گلمیخ برای خاک
- سبد برفی برای یخ و برف
استفاده اشتباه، انرژی مصرفی را بالا میبرد.
آیا باتوم روی مصرف انرژی تأثیر دارد؟
یک مطالعه از Journal of Sports Science نشان میدهد که استفاده از باتوم در مسیرهای شیبدار باعث:
- افزایش ۱۰ تا ۱۵٪ فعالیت قلبی
- اما کاهش ۵ تا ۸٪ خستگی عضلانی پاها
در نتیجه، بدن انرژی بیشتری میسوزاند اما توان بیشتری برای ادامه مسیر خواهد داشت.
به همین دلیل است که کوهنوردان سرعتی (Fast Hikers) و تریل رانرها عاشق باتوم هستند.
آیا باتوم باعث کاهش فشار روی قلب میشود؟
استفاده از باتوم کوهنوردی فشار واردشده روی زانو و کمر را کاهش میدهد، اما از نظر فیزیولوژیکی باعث کاهش ضربان قلب نمیشود. تحقیقات ورزشی نشان میدهد که هنگام استفاده از باتوم، عضلات بالاتنه نیز فعال میشوند و این موضوع میتواند ضربان قلب را حدود ۵ تا ۱۰٪ افزایش دهد.
با این حال، این افزایش ضربان قلب به معنای فشار بیشتر نیست؛ بلکه موجب توزیع بهتر بار بین عضلات، کاهش خستگی پاها، ثبات بیشتر در مسیر و افزایش ایمنی حرکت میشود. به همین دلیل، بسیاری از کوهنوردان در پیمایشهای طولانی با باتوم احساس راحتی و کارایی بیشتری میکنند.
جمعبندی نهایی: باتوم یا بدون باتوم؟
اگر بخواهیم فقط در یک جمله پاسخ دهیم:
در ۷۰٪ مسیرهای کوهنوردی، باتوم عملکرد بدن را بهتر، حرکت را سریعتر و مفاصل را سالمتر نگه میدارد.
باتوم نه تنها یک وسیله حمایتی برای مبتدیها نیست، بلکه یک کمکابزار برای حرفهایهاست تا توان بدن را پخش کنند و دیرتر خسته شوند.
البته در مسیرهای فنی یا صخرهای، بهتر است آن را جمع کنید تا آزادی حرکتی بیشتری داشته باشید.
اگر به سلامت مفاصل زانو، سرعت پیمایش و حفظ انرژی اهمیت میدهید، پاسخ مشخص است: باتوم یک انتخاب هوشمندانه است.
آمادهای مسیر بعدیات را راحتتر و ایمنتر طی کنی؟
🥾 دیدن مجموعه کامل باتومها
گروه موج کوه
بند کفش کوهنوردی شیرکوه
ست قاشق چنگال چاقو 3 تکه پنج کاره
کاپشن زمستانی TAFENG طرح سالومون – مدل سهلایه 3-1
- کاپشن زمستانی سهلایه (3-in-1) با لایه داخلی پلار جداشونده
- مناسب استفاده برای آقایان، بانوان، نوجوانان و کودکان
- پارچه بیرونی 100٪ پلیاستر با پوشش ضدآب
- لایه داخلی پلار گرم، نرم و تنفسپذیر
- مجهز به تکنولوژی WindStopper و کاملاً ضدباد
- مقاومت بالا در برابر بارش برف و باران
- دارای کلاه طوفانی قابل تنظیم
- آستر مش تنفسی برای کاهش تعریق
- دو جیب زیپدار جانبی + جیب سینه ضدآب
- زیپهای مقاوم برای استفاده در سرما
- مناسب کوهنوردی، اسکی، طبیعتگردی و سفر
- طراحی کاموفلاژ سالومونی در سه رنگ محبوب
- فیت این مدل کمی کوچکتر از سایزبندی اروپایی
- سایز 2XL مناسب دور سینه 104 تا 108 سانت
- 2XL مناسب قد تا 180 سانت بدون کوتاهی آستین
- سبک، بادوام و قابل استفاده بهصورت مستقل یا ترکیبی برای چهار فصل
تیشرت آستین حلقه ای مردانه نایک DRY FiT
قمقمه فلزی دستهدار مدل RACING
- جنس بدنه: استیل ضدزنگ عایق حرارتی
- ظرفیت: ۱۸ اونس (تقریباً ۵۳۰ میلیلیتر)
- ابعاد: ۲۳ سانتیمتر ارتفاع × ۷.۴ سانتیمتر قطر
- درپوش: نازلدار با قفل ضدنشت و قابلیت نوشیدن با یک دست
- ویژگی عایق: حفظ دمای مایعات گرم و سرد برای چندین ساعت
- مقاومت: ضدضربه، نشکن و بدون مواد مضر (فاقد BPA)
- کاربرد: مناسب برای ورزش، دوچرخهسواری، کوهنوردی، سفر و استفاده روزمره
- شستوشو: قابل شستوشو با دست (مناسب برای ماشین ظرفشویی نیست)
- کشور سازنده: چین | برند: ZKLCRYTR
کفش ترکینگ اوت درای کلمبیا Columbia Facet™ 60 Low OutDry™
- طراحی مدرن با ترکیب سبک شهری و عملکرد فنی برای ترکینگ و طبیعتگردی
- رویه مش تنفسی با نوارهای محافظ در برابر سایش و رطوبت
- فناوری OutDry™ برای مقاومت ۱۰۰٪ در برابر نفوذ آب و حفظ تنفس پا
- سیستم Navic Fit System™ جهت فیت دقیق و جلوگیری از لغزش پا
- میانکفی Techlite+™ با جذب شوک عالی و بازگشت انرژی در هر گام
- ساختار FluidFrame™ برای تعادل بین نرمی و پشتیبانی در مسیرهای ناهموار
- زیره قدرتمند Omni-Grip™ با چسبندگی بالا روی زمینهای خشک، مرطوب و سنگی
- زیره Non-Marking بدون ایجاد رد بر روی سطوح داخلی
- پاشنه تقویتشده با Heel Guidance Stabilizer برای ثبات در صعود و فرود
- وزن سبک و مناسب برای پیادهروی طولانی، کوهپیمایی و سفر
- طراحی ارگونومیک با تهویه مناسب جهت کاهش تعریق
- فیت کمی کوچکتر از سایز شهری؛ پیشنهاد یک سایز بزرگتر برای راحتی بهتر
- رنگ River Blue / Red Quartz با جلوه اسپرت و پرانرژی
- مناسب برای استفاده چهار فصل و مسیرهای ترکیبی (trail-urban)
- ترکیب چهار فناوری اصلی Columbia: OutDry™, Techlite+, Navic Fit, Omni-Grip
- تولید ویتنام با ضمانت درجه یک
جدیدترین مقالات
مقالات پیشین
کاپشن پر فورکلاز MT500 مناسب 10- درجه
- بهترین استفاده برای کوهنوردی، اسکی و سایر فعالیت های فضای باز
- تست شده در حالت حرکت در دمای منفی ده درجه سانتیگراد
- پر با فیل پاور یا پف شوندگی 800 دارای گواهینامه RDS
- نسبت پر به ساقه 90 به 10
- خاصیت آبگریزی لایه رویی با پوشش PFC
- دارای پنج جیب: 3 جیب زیپ دار رویی و دو جیب داخلی
- تولید شده با ملاحظات زیست محیطی
- دارای کیسه حمل
- محصول اصل
- وزن در سایز L حدود 440 گرم
کفش نوا NOWA مدل سهند – آبی
- رویه از چرم اشبالت ضخیم و مقاوم در برابر سایش و حرارت
- مجهز به آستر داخلی گورتکس ضدآب و تنفسی
- زیره از جنس PU و لاستیک دو دانسیته با خاصیت آنتیشوک
- دارای آج و گل زیره عمیق برای چسبندگی بهتر در مسیرهای صخرهای
- پنجه تقویتشده با لاستیک ضد ضربه برای محافظت بیشتر
- پنجه بسیار راحت
- دارای کد گارانتی شرکتی
- مناسب برای صعود به قلههایی مانند دماوند، سبلان، علمکوه
- دارای وزن تقریبی ۷۳۰ گرم برای هر لنگه (میانوزن استاندارد)
- یراقآلات فلزی ضدزنگ ساخت ایتالیا
- قابل استفاده در فصول سرد و مرطوب به دلیل عایقکاری عالی
- مقاوم در برابر سایش سنگ، شناسکی و صخرههای تیز
- طراحیشده با ساختار چندلایه برای افزایش دوام و ایمنی
- دارای سایزبندی کامل ۳۸ تا ۴۷ برای مردان و زنان
- رنگبندی جذاب
- ساخت ایران و تولید برند معتبر NOWA با کیفیت صادراتی
کاپشن زمستانی TAFENG طرح سالومون – مدل سهلایه 3-1
- کاپشن زمستانی سهلایه (3-in-1) با لایه داخلی پلار جداشونده
- مناسب استفاده برای آقایان، بانوان، نوجوانان و کودکان
- پارچه بیرونی 100٪ پلیاستر با پوشش ضدآب
- لایه داخلی پلار گرم، نرم و تنفسپذیر
- مجهز به تکنولوژی WindStopper و کاملاً ضدباد
- مقاومت بالا در برابر بارش برف و باران
- دارای کلاه طوفانی قابل تنظیم
- آستر مش تنفسی برای کاهش تعریق
- دو جیب زیپدار جانبی + جیب سینه ضدآب
- زیپهای مقاوم برای استفاده در سرما
- مناسب کوهنوردی، اسکی، طبیعتگردی و سفر
- طراحی کاموفلاژ سالومونی در سه رنگ محبوب
- فیت این مدل کمی کوچکتر از سایزبندی اروپایی
- سایز 2XL مناسب دور سینه 104 تا 108 سانت
- 2XL مناسب قد تا 180 سانت بدون کوتاهی آستین
- سبک، بادوام و قابل استفاده بهصورت مستقل یا ترکیبی برای چهار فصل
کوله 20 لیتری آیوان Aione مدل advance
- سبک وزن و راحت
- دارای پد تنفسی در قسمت کمر
- دارای کمربند قابل تنظیم
- امکان حمل دو باتوم یا کلنگ
- زیپ تفکییک روی کوله و زیپ تفکیک داخلی
- دو بند فشرده سازی در دو طف
- دو جیب توری در دو طرف کوله
- قابل استفاده با کمل بک
- دارای بند سینه به همراه سوت اضطراری
- یک جیب داخلی زیپ دار
- قابلیت تنظیم بسیار آسان
- مناسب آقایان و بانوان در همه سنین
کارابین پیچ تزئینی Alpinismo
- نام محصول: کارابین پیچ تزئینی Alpinismo
- نوع قفل: پیچی
- جنس: آلومینیوم
- پوشش: آنادایز شده
- کاربرد: مناسب برای حمل ابزار و آویزان کردن لوازم از کولهپشتی (نامناسب برای آویزان شدن شخص)
- مقاومت: تا 5 کیلوگرم
- ویژگیها:
- دارای پیچ قفل شو برای ایمنی بیشتر
- دارای حلقه آویز برای اتصال آسان
- ابعاد: ۵x۴x۱ سانتیمتر
- وزن: ۱۳ گرم
- مناسب برای: فعالیتهای فضای باز، کوهنوردی، کمپینگ، و طبیعتگردی
